Image may be NSFW.
Clik here to view.
Yıllardan beri çok sorulan klişe sorulardan biri; hukukun üstünlüğü veya üstünlerin hukuku. Bence meselenin tavzihe ihtiyacı olan yanları var. Her şeyden önce herkesin ve her şeyin üstünde olmasını istediğimiz hukuk ve mahiyeti.Bir başka tabirle eğer hukukun üstünlüğü klasik tarifi içinde “devletin içindeki tüm mekanizmaların önceden tesbit edilmiş bazı kanun ve kurallar çerçevesinde işlemesi, hiç kimseye imtiyaz tanınmaması, hiçbir kişi ve kurumun kendisine tanınmış olan hak ve yetkilerinin dışına çıkmaması” ise -ki prensipte öyledir ve öyle olmalıdır- önce bu genel kanun ve kuralların nasıl tesbit edildiği ya da edilmesi gerektiği sorusuna doğru cevap vermemiz gerekmektedir. Krallık, dikta, cunta vb. şeyleri geçelim ve direkt demokrasiye intikal edelim. Çoğulculuk ve katılımın, siyasi partilerin, seçimler ve temsilin olduğu bir sistem içinde bile hukuk yapılırken evrensel prensipler, ülke halkının genel kabulleri nazara alınmayabilmektedir bugün. Hem de dünyanın birçok ülkesinde. Kimliği, kişiliği ve ideolojisi ne olursa olsun belli bir zümrenin dayatması ile ortaya konan bu kanunlara kelimenin hakiki manasını kastederek söylüyorum, hukuk içinde görecek miyiz? Farklı bir üslupla bu noktayı bağlayayım; hukukun üstünlüğü, üst hukuk demektir. Üst hukuk ise o hukukun geçerli olacağı mekanda, ülkede, dünyada herkesin evet diyeceği hukuktur, kanundur, kuraldır. İkincisi; herkesin hukuk önü-nde eşit olma sorununu Hz. Adem ile başlamış bir insanlık sorunu olarak ele alsak da, bunun ayyuka çıkması biraz modern dönemlere aittir. Bunda da rol oynayan hiç şüphesiz Batı dünyasıdır. Bununla beraber acaba Batı dünyasında söz konusu kural hangi ölçüde uygulanmıştır ve uygulanmaktadır? Çok basit gibi gelebilir ama rivayetlere göre bir Hz. Ali’nin, bir Fatih Sultan Mehmed’in gayrimüslimle hakim önünde eşit olarak yargılanmaları türünden kaç örnek gösterilebilir? Bunu derken, bir zamanlar yaşadığımız bu altın örnekleri ideal olarak öne sürerken yaşanan birçok menfi örnekleri unutuyor değilim. Şunu kabullenmek zorundayız bugün biz, hukukun üstünlüğü bağlamında bir zamanlar yakaladığımız seviyenin çok altında bir yerde bulunuyoruz. Ama nedense bir doğrunun ifadesi bu türlü söylemlerle karşılaştığımızda çoklarımız ya maziye sığınarak tatmin olma cihetini seçiyor ya da Kur’an, sünnet deyip teorik temeller ve değerlerimizi anlatmaya duruyoruz. Üçüncüsü; devleti, devletin yetkili organlarını ve yöneticilerini bir kenara bırakalım ve ferdi açıdan meseleye bakıp kendimize soralım: ‘Hukukun üstünlüğü tabiri benim için ne mana ifade ediyor? Ben bunu nasıl anlıyor, nasıl yorumluyor ve nasıl uyguluyorum şahsi hayatımda? Evimde eşim ve çocuklarıma, okulda öğrencilerime, işyerimde işçilerim veya çalışma arkadaşlarıma karşı vs.’ Şahsi kanaatim insan olarak bizim problemimiz burada başlıyor; başlıyor ama burada bitmiyor; aksine devam ediyor. Etnik kimlikleri nazara alıp “Şunu şunu kabul ediyor ama bunu etmiyorum.” diyoruz. Bazen mezhepleri, bazen meşrepleri ön plana çıkartıp “Ona evet, buna hayır.” diyoruz. “Şu hakkını veriyorum ama bu hakkını vermiyorum.” diyor ve hakkın bölünemez oluşu prensibini biz kendimiz uygulamıyoruz. Ardından da vatandaşına karşı çifte standartlı davranan devleti eleştiriyoruz. Üstünlerin hukukuna hayır. Hakların parçalanmasına hayır. Vazife ve yetkilerin aşılmasına hayır. Okuyucumuzun sorusunda ifade ettiği gibi devlet eliyle ideolojik, etnik, dini her türlü ayırıcı unsurların kullanılarak vatandaşlar arasında ayırımcılık yapılmasına hayır. Ama bu hayır diyenlerin bir de kendilerine bakmaları gerekmez mi? Kim bilir belki de problem bizdedir. Başkasından beklediğimizi kendimizin uygulamayışında.
Clik here to view.
Yıllardan beri çok sorulan klişe sorulardan biri; hukukun üstünlüğü veya üstünlerin hukuku. Bence meselenin tavzihe ihtiyacı olan yanları var. Her şeyden önce herkesin ve her şeyin üstünde olmasını istediğimiz hukuk ve mahiyeti.Bir başka tabirle eğer hukukun üstünlüğü klasik tarifi içinde “devletin içindeki tüm mekanizmaların önceden tesbit edilmiş bazı kanun ve kurallar çerçevesinde işlemesi, hiç kimseye imtiyaz tanınmaması, hiçbir kişi ve kurumun kendisine tanınmış olan hak ve yetkilerinin dışına çıkmaması” ise -ki prensipte öyledir ve öyle olmalıdır- önce bu genel kanun ve kuralların nasıl tesbit edildiği ya da edilmesi gerektiği sorusuna doğru cevap vermemiz gerekmektedir. Krallık, dikta, cunta vb. şeyleri geçelim ve direkt demokrasiye intikal edelim. Çoğulculuk ve katılımın, siyasi partilerin, seçimler ve temsilin olduğu bir sistem içinde bile hukuk yapılırken evrensel prensipler, ülke halkının genel kabulleri nazara alınmayabilmektedir bugün. Hem de dünyanın birçok ülkesinde. Kimliği, kişiliği ve ideolojisi ne olursa olsun belli bir zümrenin dayatması ile ortaya konan bu kanunlara kelimenin hakiki manasını kastederek söylüyorum, hukuk içinde görecek miyiz? Farklı bir üslupla bu noktayı bağlayayım; hukukun üstünlüğü, üst hukuk demektir. Üst hukuk ise o hukukun geçerli olacağı mekanda, ülkede, dünyada herkesin evet diyeceği hukuktur, kanundur, kuraldır. İkincisi; herkesin hukuk önü-nde eşit olma sorununu Hz. Adem ile başlamış bir insanlık sorunu olarak ele alsak da, bunun ayyuka çıkması biraz modern dönemlere aittir. Bunda da rol oynayan hiç şüphesiz Batı dünyasıdır. Bununla beraber acaba Batı dünyasında söz konusu kural hangi ölçüde uygulanmıştır ve uygulanmaktadır? Çok basit gibi gelebilir ama rivayetlere göre bir Hz. Ali’nin, bir Fatih Sultan Mehmed’in gayrimüslimle hakim önünde eşit olarak yargılanmaları türünden kaç örnek gösterilebilir? Bunu derken, bir zamanlar yaşadığımız bu altın örnekleri ideal olarak öne sürerken yaşanan birçok menfi örnekleri unutuyor değilim. Şunu kabullenmek zorundayız bugün biz, hukukun üstünlüğü bağlamında bir zamanlar yakaladığımız seviyenin çok altında bir yerde bulunuyoruz. Ama nedense bir doğrunun ifadesi bu türlü söylemlerle karşılaştığımızda çoklarımız ya maziye sığınarak tatmin olma cihetini seçiyor ya da Kur’an, sünnet deyip teorik temeller ve değerlerimizi anlatmaya duruyoruz. Üçüncüsü; devleti, devletin yetkili organlarını ve yöneticilerini bir kenara bırakalım ve ferdi açıdan meseleye bakıp kendimize soralım: ‘Hukukun üstünlüğü tabiri benim için ne mana ifade ediyor? Ben bunu nasıl anlıyor, nasıl yorumluyor ve nasıl uyguluyorum şahsi hayatımda? Evimde eşim ve çocuklarıma, okulda öğrencilerime, işyerimde işçilerim veya çalışma arkadaşlarıma karşı vs.’ Şahsi kanaatim insan olarak bizim problemimiz burada başlıyor; başlıyor ama burada bitmiyor; aksine devam ediyor. Etnik kimlikleri nazara alıp “Şunu şunu kabul ediyor ama bunu etmiyorum.” diyoruz. Bazen mezhepleri, bazen meşrepleri ön plana çıkartıp “Ona evet, buna hayır.” diyoruz. “Şu hakkını veriyorum ama bu hakkını vermiyorum.” diyor ve hakkın bölünemez oluşu prensibini biz kendimiz uygulamıyoruz. Ardından da vatandaşına karşı çifte standartlı davranan devleti eleştiriyoruz. Üstünlerin hukukuna hayır. Hakların parçalanmasına hayır. Vazife ve yetkilerin aşılmasına hayır. Okuyucumuzun sorusunda ifade ettiği gibi devlet eliyle ideolojik, etnik, dini her türlü ayırıcı unsurların kullanılarak vatandaşlar arasında ayırımcılık yapılmasına hayır. Ama bu hayır diyenlerin bir de kendilerine bakmaları gerekmez mi? Kim bilir belki de problem bizdedir. Başkasından beklediğimizi kendimizin uygulamayışında.
