İslâm, bir kanun, bir emir koymadan veya bir yasak getirmeden önce insanların zihinlerini ve kalblerini ona hazırlar.Otorite baskısına dayalı emir ve yasaklar, onları münafık yapar; İslâm ise insanlar mü’min ve Müslüman olsunlar diye gelmiş, münafığı kâfirin de altında görmüştür. Bundan dolayıdır ki İslâm, özellikle bir toplumun hayat tarzı haline gelmiş yanlış ve haram uygulamaları, alışkanlıkları ve âdetleri ortadan kaldırır ve onların yerine faziletleri yerleştirirken tedricî bir yol takip eder. Meselâ, İslâm’ın ilk tebliğ ve tesis döneminde faizin bütünüyle yasaklanması onbeş yıl kadar bir süre almış, önce Mekke’de, insanlara artarak geri dönsün diye verilen borç paraların Allah katında artmayacağı (Rûm Sûresi/30: 39) buyrulmuş, sonra Medine’de faizi yasaklayan âyetler gelmiş, bütün faizli muamelelerin bitirilmesi Veda Haccı’nda gerçekleşmiştir. İslâm, bir yanda faizi bu şekilde artık ayaklar altına alırken, diğer yanda kendi ekonomik sistemini bütün yönleriyle oturtmuştur. Zina ve fuhşun yasaklanması da bunun gibi belli zaman aralıklarında gelen âyetlerle gerçekleşmiştir. İçki yasağı da on yıla yakın bir zaman almış ve dört basamakta gerçekleşmiştir. İslâm, bu şekilde kanun koyar, emir ve yasaklar getirirken, arz edildiği gibi, zihinleri ve kalbleri onlara öyle hazırlar ki, bir kanun vaz’edilmeden, bir emir ve yasak gelmeden önce insanlar, o kanun, o emir veya yasağı bekler hale gelirler. Meselâ, Medine’de Risalet’in on sekizinci yılında kadınlara tesettür emri gelmeden önce Peygamber Efendimiz’e (sas), “Ya Rasûlellah, emret, kadınlarımızı örtelim!” diye defalarca müracaatlar olmuş, tesettür emri gelince tanınmayacak, seçilmeyecek şekilde örtünmedik tek bir Müslüman kadın kalmamıştır. Aynı şekilde, içki nihaî olarak yasaklandığında artık onu ağzına koyacak kimse yoktu. Siyer, bize içki yasağından sonra ağzına içki koyan sadece tek bir kişiden söz ediyor.İslâm’ın kanun koyma, emir ve yasak getirme sürecinde takip ettiği yola “hüküm”den önce “hikmet” yolu diyebiliriz. Denebilir ki, hikmet, hükmün rûhudur, manâsıdır, bâtınıdır; hüküm de, hikmetin zahirde aldığı şekildir. Kur’ân, Mekke’de henüz İslâmî bir otorite yokken hakikî mü’min–Müslüman karakterler inşaında bulunmuştur. Bu süreçte, Medine’de müeyyideli kanun (hüküm) haline gelecek emirler ve yasaklar, Mekke’de birer hikmet, mü’min–Müslüman karakteri inşa edici manevî–ahlâkî kaideler olarak vaz’edilmiştir. Özellikle İsra ve Lokman sûrelerine baktığımızda bunu çok açık görürüz. Bu sûrelerde Allah’a şirk koşmadan ibadet etmek; anne–babaya kâmil seviyede iyilik; akraba, fakir ve yolcuları gözetme; harcamada orta yol tutma, israftan kaçınma; çocukları öldürmeme; zinaya yaklaşmama; cana kıymama; yetim malına yaklaşmama; ölçü ve tartıyı tam yapma; kesin bilgi sahibi olmadan bir meselede hüküm vermeme; mütevazı olma, gurur ve kibirden kaçınma; Allah’a şükredici olma; namazı hakkıyla kılma; namazı emredip münkerden sakındırma gibi “hikmet” şuaları mü’min–Müslüman karakteri inşa edici kaideler olarak gelmiştir. Hikmet üzerinde inşa olunmuş mü’min–Müslüman fertler Medine’de devleti de olan bir toplum haline gelince haksız yere cana kıyma, zina etme, hırsızlık, alkol kullanma, iftira gibi bazı davranışlar, Allah veya Rasûlü tarafından konmuş “hadler” denilen kesin müeyyideleri bulunan suçlar haline gelmiş, bazıları da ihlâli “tazir” adı altında âlimlerin, hukukçuların tesbitine bırakılmış cezaları bulunan müeyyideli suçlar olmuştur. Evet, İslâm adına atılan her adım, mutlaka “Peygamber yolu”nu takip etmelidir..
İslâm, bir kanun, bir emir koymadan veya bir yasak getirmeden önce insanların zihinlerini ve kalblerini ona hazırlar.Otorite baskısına dayalı emir ve yasaklar, onları münafık yapar; İslâm ise insanlar mü’min ve Müslüman olsunlar diye gelmiş, münafığı kâfirin de altında görmüştür. Bundan dolayıdır ki İslâm, özellikle bir toplumun hayat tarzı haline gelmiş yanlış ve haram uygulamaları, alışkanlıkları ve âdetleri ortadan kaldırır ve onların yerine faziletleri yerleştirirken tedricî bir yol takip eder. Meselâ, İslâm’ın ilk tebliğ ve tesis döneminde faizin bütünüyle yasaklanması onbeş yıl kadar bir süre almış, önce Mekke’de, insanlara artarak geri dönsün diye verilen borç paraların Allah katında artmayacağı (Rûm Sûresi/30: 39) buyrulmuş, sonra Medine’de faizi yasaklayan âyetler gelmiş, bütün faizli muamelelerin bitirilmesi Veda Haccı’nda gerçekleşmiştir. İslâm, bir yanda faizi bu şekilde artık ayaklar altına alırken, diğer yanda kendi ekonomik sistemini bütün yönleriyle oturtmuştur. Zina ve fuhşun yasaklanması da bunun gibi belli zaman aralıklarında gelen âyetlerle gerçekleşmiştir. İçki yasağı da on yıla yakın bir zaman almış ve dört basamakta gerçekleşmiştir. İslâm, bu şekilde kanun koyar, emir ve yasaklar getirirken, arz edildiği gibi, zihinleri ve kalbleri onlara öyle hazırlar ki, bir kanun vaz’edilmeden, bir emir ve yasak gelmeden önce insanlar, o kanun, o emir veya yasağı bekler hale gelirler. Meselâ, Medine’de Risalet’in on sekizinci yılında kadınlara tesettür emri gelmeden önce Peygamber Efendimiz’e (sas), “Ya Rasûlellah, emret, kadınlarımızı örtelim!” diye defalarca müracaatlar olmuş, tesettür emri gelince tanınmayacak, seçilmeyecek şekilde örtünmedik tek bir Müslüman kadın kalmamıştır. Aynı şekilde, içki nihaî olarak yasaklandığında artık onu ağzına koyacak kimse yoktu. Siyer, bize içki yasağından sonra ağzına içki koyan sadece tek bir kişiden söz ediyor.İslâm’ın kanun koyma, emir ve yasak getirme sürecinde takip ettiği yola “hüküm”den önce “hikmet” yolu diyebiliriz. Denebilir ki, hikmet, hükmün rûhudur, manâsıdır, bâtınıdır; hüküm de, hikmetin zahirde aldığı şekildir. Kur’ân, Mekke’de henüz İslâmî bir otorite yokken hakikî mü’min–Müslüman karakterler inşaında bulunmuştur. Bu süreçte, Medine’de müeyyideli kanun (hüküm) haline gelecek emirler ve yasaklar, Mekke’de birer hikmet, mü’min–Müslüman karakteri inşa edici manevî–ahlâkî kaideler olarak vaz’edilmiştir. Özellikle İsra ve Lokman sûrelerine baktığımızda bunu çok açık görürüz. Bu sûrelerde Allah’a şirk koşmadan ibadet etmek; anne–babaya kâmil seviyede iyilik; akraba, fakir ve yolcuları gözetme; harcamada orta yol tutma, israftan kaçınma; çocukları öldürmeme; zinaya yaklaşmama; cana kıymama; yetim malına yaklaşmama; ölçü ve tartıyı tam yapma; kesin bilgi sahibi olmadan bir meselede hüküm vermeme; mütevazı olma, gurur ve kibirden kaçınma; Allah’a şükredici olma; namazı hakkıyla kılma; namazı emredip münkerden sakındırma gibi “hikmet” şuaları mü’min–Müslüman karakteri inşa edici kaideler olarak gelmiştir. Hikmet üzerinde inşa olunmuş mü’min–Müslüman fertler Medine’de devleti de olan bir toplum haline gelince haksız yere cana kıyma, zina etme, hırsızlık, alkol kullanma, iftira gibi bazı davranışlar, Allah veya Rasûlü tarafından konmuş “hadler” denilen kesin müeyyideleri bulunan suçlar haline gelmiş, bazıları da ihlâli “tazir” adı altında âlimlerin, hukukçuların tesbitine bırakılmış cezaları bulunan müeyyideli suçlar olmuştur. Evet, İslâm adına atılan her adım, mutlaka “Peygamber yolu”nu takip etmelidir..