Amerikan halkı da dahil, Suriye’ye askerî müdahale konusunda dünya neden isteksiz? Obama neden gerildi? Çünkü diğer Amerikan müdahaleleri, Irak’ta, Afganistan’da iyi sonuçlar vermedi.Oraları hâlâ açık bir yara gibi duruyor ve kanamaya devam ediyor. Kimsenin Esed’i sevdiği ve onayladığı yok. Herkes yeni bir keşmekeş alanının açılarak bölgenin iyice istikrarsızlaşacağından, dünya ekonomisinin de kötü etkileneceğinden çekiniyor.Öte yandan, mevcut durum da çok kötüleşiyor; her gün can kayıpları oluyor, çeşitli terör gruplarının da dahil bulunduğu homojen olmayan bir taraf ile Esed’in ordusu çarpışırken siviller, kadınlar, çocuklar ölüyor ve bu hal devamlılık gösteriyor. Üstelik Esed’i, Rusya, İran, Çin destekliyor. Yani bir ambargo baskısı da uygulanamıyor. Amerika belli noktalarda vursa bile, alacağı yardımlarla Esed onları telafi eder. Irak’a vururken şartlar böyle değildi.Neresinden baksan, içinden çıkılmaz görünen bir manzara var karşımızda. Kınamalar, eleştiriler soyut planda kalıyor ve durumu değiştirmiyor. Hiçbir bunalım bizatihî (kendiliğinden) çözülmez; bunalımların yoğunlaşması, sadece yeni bunalımlar döngüsü getirir. Bu mesele fikren çözülemiyor ve sadece çeşitli varsayımların ayrı ayrı ürettiği çelişkili tasavvurlarla irdeleniyor, böyle bir halin de pratikte bir çözüm getirmesine şartlar uygunluk göstermiyor. Bizim silahlı yardımda bulunduğumuz iddiası ise, ispatlanamasa bile, bir algı olarak içte dışta makes buluyor ve bu faktör fikri çözümü daha da zorlaştırıyor. Özellikle dış basında ve çözüm arama platformlarında meselenin böyle bir görünümü var. Kaide malum: fikren çözülemeyen fiilen de çözülemiyor. Arap ülkeleri arasında bir müşterek tutum yerine derin ve sert ihtilaflar varken, başkaları nasıl bir çözüm bulabilir? PKK’nın oradaki hesabı ise başlıbaşına bir sıkıntılar ağı oluşturuyor.Esed’in elinden kimyasal silahları almak ne derece mümkün? Ben nükleer silah üretiminin bile yüzde yüz kontrol edilebileceği kanaatinde değilim. Obama’nın başta söylediği önemli hedeflere hava saldırısı yapmak, Suriye’nin bir silah ambargosu altında olması durumunda işe yarar. Şimdi ise o, uğradığı kaybı kısa zamanda Rusya’dan İran’dan alacaklarıyla telafi etmek imkânına sahip. Obama’nın o önerisi bir çaresizliğin ifadesiydi. Şimdiki “kimyasal silahların kontrolü ve teslimi” önerisi de bir çözüm değeri taşımıyor ve daha çok meselenin ertelenmesi tercihini yansıtıyor.Şu anlattıklarım tecrübeli ve basiretli uzmanların, diplomatların genel yorumlarını da yansıtıyor sayılır. Böyle bir konuyu tartışma ve irdeleme konusu yaparken, partici polemik diliyle karşılıklı suçlama davranışı göstermek hiç hoş değil. Öyle bir ortamda, gönül rahatlığıyla analiz yapma arzusu silinir; zaten sarp bir fikri yapıya sahip olan mesele, bir çözüm sürecine eriştirilme şansını tamamen kaybeder. Dış politika, partici polemikler gafletini hiç kaldırmaz. Bu gaflet sadece kötü niyetli şer odaklarının işine yarar ve istikrarsızlık hesapçılarını sevindirir.Dış politikada her ülke önce kendi ve kendi halkının çıkarlarını düşünür; sonra başka şeyleri de düşünür. Hiçbir ülke “niye önce kendini düşünüyorsun?” diye kınanamaz, ancak başka şeyleri de dikkate alması gerektiği yönünde eleştirilebilir. Ve bütün bunlar bir “güçler dengesi gerçekliği” içinde yaşanır. Suriye meselesi de bu çerçevede çözülmeye çalışılıyor, çalışılacak. Önemlice bir sabır ve çokça dikkat gerekiyor. Meselenin güçler dengesi açısından ayrı bir zorluğu, bizim açımızdan özel boyutları var. Hem hassas hem mutedil olmalıyız.
Amerikan halkı da dahil, Suriye’ye askerî müdahale konusunda dünya neden isteksiz? Obama neden gerildi? Çünkü diğer Amerikan müdahaleleri, Irak’ta, Afganistan’da iyi sonuçlar vermedi.Oraları hâlâ açık bir yara gibi duruyor ve kanamaya devam ediyor. Kimsenin Esed’i sevdiği ve onayladığı yok. Herkes yeni bir keşmekeş alanının açılarak bölgenin iyice istikrarsızlaşacağından, dünya ekonomisinin de kötü etkileneceğinden çekiniyor.Öte yandan, mevcut durum da çok kötüleşiyor; her gün can kayıpları oluyor, çeşitli terör gruplarının da dahil bulunduğu homojen olmayan bir taraf ile Esed’in ordusu çarpışırken siviller, kadınlar, çocuklar ölüyor ve bu hal devamlılık gösteriyor. Üstelik Esed’i, Rusya, İran, Çin destekliyor. Yani bir ambargo baskısı da uygulanamıyor. Amerika belli noktalarda vursa bile, alacağı yardımlarla Esed onları telafi eder. Irak’a vururken şartlar böyle değildi.Neresinden baksan, içinden çıkılmaz görünen bir manzara var karşımızda. Kınamalar, eleştiriler soyut planda kalıyor ve durumu değiştirmiyor. Hiçbir bunalım bizatihî (kendiliğinden) çözülmez; bunalımların yoğunlaşması, sadece yeni bunalımlar döngüsü getirir. Bu mesele fikren çözülemiyor ve sadece çeşitli varsayımların ayrı ayrı ürettiği çelişkili tasavvurlarla irdeleniyor, böyle bir halin de pratikte bir çözüm getirmesine şartlar uygunluk göstermiyor. Bizim silahlı yardımda bulunduğumuz iddiası ise, ispatlanamasa bile, bir algı olarak içte dışta makes buluyor ve bu faktör fikri çözümü daha da zorlaştırıyor. Özellikle dış basında ve çözüm arama platformlarında meselenin böyle bir görünümü var. Kaide malum: fikren çözülemeyen fiilen de çözülemiyor. Arap ülkeleri arasında bir müşterek tutum yerine derin ve sert ihtilaflar varken, başkaları nasıl bir çözüm bulabilir? PKK’nın oradaki hesabı ise başlıbaşına bir sıkıntılar ağı oluşturuyor.Esed’in elinden kimyasal silahları almak ne derece mümkün? Ben nükleer silah üretiminin bile yüzde yüz kontrol edilebileceği kanaatinde değilim. Obama’nın başta söylediği önemli hedeflere hava saldırısı yapmak, Suriye’nin bir silah ambargosu altında olması durumunda işe yarar. Şimdi ise o, uğradığı kaybı kısa zamanda Rusya’dan İran’dan alacaklarıyla telafi etmek imkânına sahip. Obama’nın o önerisi bir çaresizliğin ifadesiydi. Şimdiki “kimyasal silahların kontrolü ve teslimi” önerisi de bir çözüm değeri taşımıyor ve daha çok meselenin ertelenmesi tercihini yansıtıyor.Şu anlattıklarım tecrübeli ve basiretli uzmanların, diplomatların genel yorumlarını da yansıtıyor sayılır. Böyle bir konuyu tartışma ve irdeleme konusu yaparken, partici polemik diliyle karşılıklı suçlama davranışı göstermek hiç hoş değil. Öyle bir ortamda, gönül rahatlığıyla analiz yapma arzusu silinir; zaten sarp bir fikri yapıya sahip olan mesele, bir çözüm sürecine eriştirilme şansını tamamen kaybeder. Dış politika, partici polemikler gafletini hiç kaldırmaz. Bu gaflet sadece kötü niyetli şer odaklarının işine yarar ve istikrarsızlık hesapçılarını sevindirir.Dış politikada her ülke önce kendi ve kendi halkının çıkarlarını düşünür; sonra başka şeyleri de düşünür. Hiçbir ülke “niye önce kendini düşünüyorsun?” diye kınanamaz, ancak başka şeyleri de dikkate alması gerektiği yönünde eleştirilebilir. Ve bütün bunlar bir “güçler dengesi gerçekliği” içinde yaşanır. Suriye meselesi de bu çerçevede çözülmeye çalışılıyor, çalışılacak. Önemlice bir sabır ve çokça dikkat gerekiyor. Meselenin güçler dengesi açısından ayrı bir zorluğu, bizim açımızdan özel boyutları var. Hem hassas hem mutedil olmalıyız.