Selim İleri - Tarihî romanlar

Yenilerde yayımlanmış tarihî bir romanı okumaya çalışıyorum. Muhteşem Yüzyıl dizisinden sonra yazılan, bol satışa ayarlı, sıradan bir tarihî roman. Sıradanlığını baştan kabul ediyorsunuz ama, yine de bir şeyler umuyorsunuz.Valide Sultan’la –ölüm döşeğinde- gelininin kavgası sahnesini okuduktan sonra umuşlarım kursağımda kaldı. İkinci, üçüncü el Hüseyin Rahmi bu sahne, tarihî roman furyasında artık cinnete yol alındığının açık belgesiydi…Thomas Mann bir yazısında şimdi adını hatırlayamadığım bir Alman yazardan söz açar; bu yazarın küçük ama soylu, mücevher gibi işlenmiş tarihî romanlar yazdığını belirtir, “mücevher gibi işlenmiş”…İlkgençlik çağımda en büyük tutkularımdan biri, tarihî romanlar okumaktı. Fransız edebiyatının çok okunan yazarlarını okuyordum: Pardayanlar dizisini, Üç Silahşörler’i, sonra bir kuyruklu yıldız gibi parlayıp sönen Anjelik’i. Hepsinden coşkular duymuştum.Okul kitaplarının pek öğretemediği olaylar, savaşlar, gözümüzde hiç mi hiç canlandıramadığı kişiler, tarihî romanlarla belleğimize işlenmiştir. Tolstoy’un Savaş ve Barış’ını okuyanlar, dünya tarihinin bir dönemini, öyle sanıyorum ki, sayısız ayrıntısıyla gözlerinde canlandırabilirler. Üstelik Savaş ve Barış tarihî roman değil. Ama tarihe ihanet etmiş bir roman da değil.Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı, başlangıçta, tarihî romana, okurun talebinden de yararlanarak önem vermiştir. Gerçi imparatorluğun hangi dönemlerinin övüleceğini, hangi dönemlerinin yerileceğini iyice ölçüp biçerek.Gözde romancım M. Turhan Tan’dı. Feridun Fazıl Tülbentçi’nin romanlarını da okumuştum ama, bunlardan hayal meyal bir şeyler hatırlıyorum. Şimdi aklıma Sultanların Aşkı geliyor. Fransız romancıların bol entrikalı tutumuna yatkın Tülbentçi, romanlarına ille gerilim, serüven ekliyor, sonunda da hepsi birbirine dolanır gibi oluyordu.(Tülbentçi’den bir de Yavuz Sultan Selim Ağlıyor anısı var. Roman yazmaya başladığım yıllarda, edebiyatla uzak-yakın bağ kuramamış bir tanışımız, beni başkalarına tanıtmak isterken, ille roman adı vermeye çalışmış, bu roman adı da Yavuz Sultan Selim Ağlıyor oluvermişti…)M. Turhan Tan’a gelince, onun Safiye Sultan’ıyla Osmanlı Rasputin’i Cinci Hoca’sı (Kapı Yayınları yeniden yayımladı), eski tarihlerden esinlerle birçok sayfasında gerçekten çok canlı roman kişileri yaşatır. Safiye Sultan’ın Venedik’ten Manisa’ya getirilişi, hayalimde pahalı yapım bir filmin izdüşümüdür. Cinci Hoca’yı ise Sultan İbrahim devrini birbirine katarken görür gibi olurum.Turhan Tan’ın ana kaynaklarından biri, başlıcası Naîma’dır. Romancı kudretiyle yazmış bu büyük tarihçinin eseri günümüz okuruyla ne yazık ki bir türlü buluşturulamıyor. Naîma’nın eseri, sanat, dil duyuşu yüksek bir sadeleştirmeyi gereksiniyor. Belki gelecekte, belki bir gün…Tarihî romanlar handiyse küçümsenirdi. Aşk romanları, macera romanları küçümsenirdi. Küçümseye küçümseye bu soy romanların ağacını kuruttuk. Şimdilerde yazılanlar satış gayesinde tıkanıp kalıyor. Geçmişin bu soy romanları, edebiyatımıza yeni okurlar kazandırırdı. Bugün yazılanlar, edebiyatımızın yeni okurlarla beslenmesini olanaksız kılıyor.Artık kimsenin hatırlamadığı Ulunay, Milli-yet’teki köşesinde, tarihî romanlardaki yanlışları sarakaya alırdı. Bugün yazılanları iyi ki okumadı…