Dünyanın ilk 10 ekonomisi arasına girmek için fiziksel ve beşeri altyapıları oluşturmamız gerekiyor. Zira ilk on ülkenin dahil olduğu “süper lig” çok farklı bir lig. Ayrıca, bu lige girmek zor olduğu gibi orada kalmak da zor.Dünyanın en büyük ekonomileri arasına girmek büyük nüfuslu ülkeler için daha kolay. Örneğin bir milyarın üzerinde nüfusa sahip Çin ya da Hindistan için “süper lig”e çıkmak Türkiye’ye göre daha kolay. Bir buçuk milyar nüfusu olan, yani dünya nüfusunun neredeyse dörtte birini barındıran bir ülke kişi başına 1000 dolarlık bir hasıla sağlasa doğrudan ilk 10 ekonomi arasına giriyor. Çin’de kişi başına gelirin 100 dolar artması Çin ekonomisini 150 milyar dolar büyütüyor.Nüfusu o kadar büyük olmayan Almanya, Fransa ya da Türkiye gibi ülkelerin ilk on içine girmesi ya da orada kalması için yüksek verimlilik gerekiyor. Nüfusunuz Çin’in yirmide biriyse, kişi başına hasılanız Çin’in on ya da yirmi katı olmazsa ‘süper lig’de olamazsınız. Ekonominiz bu kişi başına hasıla farkını üretebilmek için çok güçlü ve farklı bir altyapıya sahip olmalı. Örneğin,Kurumsal yapınız ve devletiniz (hem merkez hem de yerel yönetimler) daha az hantal olmalı: bugün git, yarın gel olmamalıFiziksel altyapınız iyi olmalı,Adalet sisteminiz güçlü olmalıFinans sektörünüz gelişmiş ve erişilebilir olmalıSağlık sektörünüz gelişmiş ve kapsayıcı olmalıMakroekonominiz, devlet bütçeniz sağlam olmalı.Ancak bunlardan çok daha önemlisi insan gücünüzün kalitesi ya da beşeri sermayenizin gücü. Bu da eğitimle oluyor. Eğitimi sadece okul ile sınırlamak hatalı olabilir ama okulun eğitimin ve en azından teknik insan kalitesinin en önemli girdisini sağladığını söylemek muhtemelen yanlış olmaz. Eğitimin insan gücünüzün kalitesini artırdığını varsayacaksak bunu iki alt unsura ayırabiliriz. Bunlardan birincisi, eğitime ne kadar para harcadığınız, insanınızı ortalama kaç yıl eğittiğiniz gibi şekilsel girdilerdir. İkincisi ise müfredatınızın kalitesidir.Eğitebiliyor muyuz?: Kaç yıl eğitim veriyoruz?Birleşmiş Milletler verilerine göre Türkiye’de yetişkinlerin ortalama eğitim gördüğü yıl sayısı 6,5 yıl. Bu rakamı doğru kabul edersek Türkiye’nin orta seviyedeki insanî gelişmişlik seviyesindeki ülkelere eşdeğer olduğunu söyleyebiliriz. Ancak Güney Kore ve İran gibi ülkelerin yaptığı ataklarla başlangıçlarına göre geldikleri noktanın da gerisindeyiz. Örneğin Güney Kore 1980 ile 2000 yılları arasında ortalama eğitim süresini İsviçre seviyesine yükseltmiş. İran ise Türkiye’nin gerisindeyken ilerisine geçmiş.Eğitim beklentisi süresinde Türkiye en hızlı gelişmeyi gösteren ülkeler arasında. 1980’lerde eğitimine başlayan bir çocuk, ortalama 8 yıl civarında eğitim almayı umarken bugün 13 yıla ulaşmış Türkiye. Bu olumlu bir gelişme ancak eğitim gerçekleşmesinin hâlâ düşük olması ve özellikle kızların okula gönderilmeyişi reel sonuçları düşürüyor.İnsanların aldıkları eğitim yıllarını artırmanın yolu bir taraftan eğitime harcanan parayı artırmak (hem kamu hem özel) hem de eğitim konusundaki tercihleri olumlu yönde değiştirmek için aileleri ve çocuk ve gençleri yönlendirmek. Ekonomik zorlukların gençleri eğitimden çalışmaya yönlendirmesi bir vakıa ancak “aylaklık” da bir fenomen olarak karşımızda duruyor; yani eğitimine devam etmediği halde düzgün bir işte çalışmayan ve gittikçe yüksek ücretli iş bulma şansını yitiren gençler.Ekonomik ve sosyal açıdan gelişmiş olan ülkelerin eğitime daha çok para harcayanlardan çıktığını biliyoruz. Örneğin Avrupa’da eğitime en çok para harcayan ülkeler Finlandiya, İsveç, Almanya gibi ülkeler. Tabii eğitime para harcama ile ekonomik gelişme arasında çift yönlü bir ilişki ya da bir tavuk-yumurta ilişkisinin olduğunu düşünmek mantıksız olmaz.Eğitebiliyor muyuz: MüfredatımızTürkiye eğitime giderek daha fazla para harcıyor esasında. Bu hem devlet hem de özel sektör için geçerli. Milli Eğitim Bakanlığı, yıllardır Türkiye’nin en büyük bütçeli bakanlığı. Ancak harcanan para kadar önemli olan husus harcadığınız para karşılığında elde ettiğiniz sonuç. Bu konuda iyi olmadığımızı bu köşede daha evvel tartıştım. Pisa gibi bilgiye dayanmayan uluslararası karşılaştırma yöntemlerinde Türkiye’nin eğitim sonuçlarının hiç de iyi olmadığını biliyoruz. İnsanların okula gitmesi bir şey, okuldan fayda sağlayabilmesi ayrı bir şey.Harcadığımız paranın karşılığını tam olarak alamayışımızın sebeplerinden bir tanesi müfredatımızın temellerinin “yanlış” olması. K-12 öğrencilerine gereğinden az şey öğretebiliyoruz. Çünkü, ironik olarak gereğinden çok yani gereksiz şey öğretmeye çalışıyoruz. Dahası herkese aynı şeyleri öğretmeye çalışıyoruz.Örneğin, Ardahan’dan Çeşme’ye çocuklarımıza türev, integral, karmaşık sayıları öğretmeye çalışıyoruz. Çukurova’da tarım sektöründe çalışacak çocuğa da karmaşık sayıları öğretmeye çalışıyoruz, fen lisesinde okuyup kontrol mühendisi olacak çocuğa da. Dahası Çukurova’daki lise öğrencisine tarım ve bahçecilikle ilgili hiçbir şey öğretmiyoruz. Edebiyat kolu öğrencilerine edebiyatımızın detaylarını öğretmeye çalışıyoruz ama o öğrencilerin çoğu bir edebi çözümleme yapamıyor ya da divan edebiyatıyla ilgili birkaç dakika konuşabilecek yeteneğe sahip olamıyorlar liseyi bitirdiklerinde. Ortaokuldaki çocuklarımıza “Cebelitarık Boğazı”nı bilip bilmediklerini sormanızı isterim; evet yanılmadınız bilemeyecek çoğu. Yine, dikdörtgenin alanının nasıl hesaplandığını öğrenmiş olan aynı yaş grubuna bir bahçeyi işaret edin ve kaç metrekare alana sahip olduğunu tahmin etmesini isteyin. Şaşırmayacaksınız; hesaplayamayacak. Kısacası, müfredatın bir kez daha elden geçirilmesi gerekiyor. Çok şey öğretmeye çalışıp hiçbir şey öğretemediğimiz milyonlarca gencimiz var K-12 sıralarında.Türkiye son yıllarda eğitime çok para harcıyor. Daha da para harcaması gerekecek. Dahası, harcadığı paranın verimliliğini yükseltmesi gerekecek.
Dünyanın ilk 10 ekonomisi arasına girmek için fiziksel ve beşeri altyapıları oluşturmamız gerekiyor. Zira ilk on ülkenin dahil olduğu “süper lig” çok farklı bir lig. Ayrıca, bu lige girmek zor olduğu gibi orada kalmak da zor.Dünyanın en büyük ekonomileri arasına girmek büyük nüfuslu ülkeler için daha kolay. Örneğin bir milyarın üzerinde nüfusa sahip Çin ya da Hindistan için “süper lig”e çıkmak Türkiye’ye göre daha kolay. Bir buçuk milyar nüfusu olan, yani dünya nüfusunun neredeyse dörtte birini barındıran bir ülke kişi başına 1000 dolarlık bir hasıla sağlasa doğrudan ilk 10 ekonomi arasına giriyor. Çin’de kişi başına gelirin 100 dolar artması Çin ekonomisini 150 milyar dolar büyütüyor.Nüfusu o kadar büyük olmayan Almanya, Fransa ya da Türkiye gibi ülkelerin ilk on içine girmesi ya da orada kalması için yüksek verimlilik gerekiyor. Nüfusunuz Çin’in yirmide biriyse, kişi başına hasılanız Çin’in on ya da yirmi katı olmazsa ‘süper lig’de olamazsınız. Ekonominiz bu kişi başına hasıla farkını üretebilmek için çok güçlü ve farklı bir altyapıya sahip olmalı. Örneğin,Kurumsal yapınız ve devletiniz (hem merkez hem de yerel yönetimler) daha az hantal olmalı: bugün git, yarın gel olmamalıFiziksel altyapınız iyi olmalı,Adalet sisteminiz güçlü olmalıFinans sektörünüz gelişmiş ve erişilebilir olmalıSağlık sektörünüz gelişmiş ve kapsayıcı olmalıMakroekonominiz, devlet bütçeniz sağlam olmalı.Ancak bunlardan çok daha önemlisi insan gücünüzün kalitesi ya da beşeri sermayenizin gücü. Bu da eğitimle oluyor. Eğitimi sadece okul ile sınırlamak hatalı olabilir ama okulun eğitimin ve en azından teknik insan kalitesinin en önemli girdisini sağladığını söylemek muhtemelen yanlış olmaz. Eğitimin insan gücünüzün kalitesini artırdığını varsayacaksak bunu iki alt unsura ayırabiliriz. Bunlardan birincisi, eğitime ne kadar para harcadığınız, insanınızı ortalama kaç yıl eğittiğiniz gibi şekilsel girdilerdir. İkincisi ise müfredatınızın kalitesidir.Eğitebiliyor muyuz?: Kaç yıl eğitim veriyoruz?Birleşmiş Milletler verilerine göre Türkiye’de yetişkinlerin ortalama eğitim gördüğü yıl sayısı 6,5 yıl. Bu rakamı doğru kabul edersek Türkiye’nin orta seviyedeki insanî gelişmişlik seviyesindeki ülkelere eşdeğer olduğunu söyleyebiliriz. Ancak Güney Kore ve İran gibi ülkelerin yaptığı ataklarla başlangıçlarına göre geldikleri noktanın da gerisindeyiz. Örneğin Güney Kore 1980 ile 2000 yılları arasında ortalama eğitim süresini İsviçre seviyesine yükseltmiş. İran ise Türkiye’nin gerisindeyken ilerisine geçmiş.Eğitim beklentisi süresinde Türkiye en hızlı gelişmeyi gösteren ülkeler arasında. 1980’lerde eğitimine başlayan bir çocuk, ortalama 8 yıl civarında eğitim almayı umarken bugün 13 yıla ulaşmış Türkiye. Bu olumlu bir gelişme ancak eğitim gerçekleşmesinin hâlâ düşük olması ve özellikle kızların okula gönderilmeyişi reel sonuçları düşürüyor.İnsanların aldıkları eğitim yıllarını artırmanın yolu bir taraftan eğitime harcanan parayı artırmak (hem kamu hem özel) hem de eğitim konusundaki tercihleri olumlu yönde değiştirmek için aileleri ve çocuk ve gençleri yönlendirmek. Ekonomik zorlukların gençleri eğitimden çalışmaya yönlendirmesi bir vakıa ancak “aylaklık” da bir fenomen olarak karşımızda duruyor; yani eğitimine devam etmediği halde düzgün bir işte çalışmayan ve gittikçe yüksek ücretli iş bulma şansını yitiren gençler.Ekonomik ve sosyal açıdan gelişmiş olan ülkelerin eğitime daha çok para harcayanlardan çıktığını biliyoruz. Örneğin Avrupa’da eğitime en çok para harcayan ülkeler Finlandiya, İsveç, Almanya gibi ülkeler. Tabii eğitime para harcama ile ekonomik gelişme arasında çift yönlü bir ilişki ya da bir tavuk-yumurta ilişkisinin olduğunu düşünmek mantıksız olmaz.Eğitebiliyor muyuz: MüfredatımızTürkiye eğitime giderek daha fazla para harcıyor esasında. Bu hem devlet hem de özel sektör için geçerli. Milli Eğitim Bakanlığı, yıllardır Türkiye’nin en büyük bütçeli bakanlığı. Ancak harcanan para kadar önemli olan husus harcadığınız para karşılığında elde ettiğiniz sonuç. Bu konuda iyi olmadığımızı bu köşede daha evvel tartıştım. Pisa gibi bilgiye dayanmayan uluslararası karşılaştırma yöntemlerinde Türkiye’nin eğitim sonuçlarının hiç de iyi olmadığını biliyoruz. İnsanların okula gitmesi bir şey, okuldan fayda sağlayabilmesi ayrı bir şey.Harcadığımız paranın karşılığını tam olarak alamayışımızın sebeplerinden bir tanesi müfredatımızın temellerinin “yanlış” olması. K-12 öğrencilerine gereğinden az şey öğretebiliyoruz. Çünkü, ironik olarak gereğinden çok yani gereksiz şey öğretmeye çalışıyoruz. Dahası herkese aynı şeyleri öğretmeye çalışıyoruz.Örneğin, Ardahan’dan Çeşme’ye çocuklarımıza türev, integral, karmaşık sayıları öğretmeye çalışıyoruz. Çukurova’da tarım sektöründe çalışacak çocuğa da karmaşık sayıları öğretmeye çalışıyoruz, fen lisesinde okuyup kontrol mühendisi olacak çocuğa da. Dahası Çukurova’daki lise öğrencisine tarım ve bahçecilikle ilgili hiçbir şey öğretmiyoruz. Edebiyat kolu öğrencilerine edebiyatımızın detaylarını öğretmeye çalışıyoruz ama o öğrencilerin çoğu bir edebi çözümleme yapamıyor ya da divan edebiyatıyla ilgili birkaç dakika konuşabilecek yeteneğe sahip olamıyorlar liseyi bitirdiklerinde. Ortaokuldaki çocuklarımıza “Cebelitarık Boğazı”nı bilip bilmediklerini sormanızı isterim; evet yanılmadınız bilemeyecek çoğu. Yine, dikdörtgenin alanının nasıl hesaplandığını öğrenmiş olan aynı yaş grubuna bir bahçeyi işaret edin ve kaç metrekare alana sahip olduğunu tahmin etmesini isteyin. Şaşırmayacaksınız; hesaplayamayacak. Kısacası, müfredatın bir kez daha elden geçirilmesi gerekiyor. Çok şey öğretmeye çalışıp hiçbir şey öğretemediğimiz milyonlarca gencimiz var K-12 sıralarında.Türkiye son yıllarda eğitime çok para harcıyor. Daha da para harcaması gerekecek. Dahası, harcadığı paranın verimliliğini yükseltmesi gerekecek.