Mısır’da ordunun atadığı hükümet, devrik Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin 10 binlerce taraftarının askeri darbeyi protesto ettiği Kahire’deki iki oturma eylemini zorla dağıtmakla tehdit ediyor günlerdir.Şu ana dek böylesi bir manevra ertelenegeldi, ama ben bu satırları yazarken, kimse bundan sonra ne olacağından emin değildi. Görünen o ki, yeni hükümet, Müslüman Kardeşler’in (MK) kesin surette ezilmesini isteyen şahinler ile barışçı protestoların şiddetle bastırılmasının Mısır’ın yurtdışından algılanışına zarar vermesinden ve ABD, AB ile IMF’nin şimşeklerini tetiklemesinden korkan geçici Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Nobel Barış Ödüllü Muhammed el Baradey gibi kişiler arasında bölünmüş durumda. Hükümet ile MK arasında uzlaşma sağlamaya yönelik Amerikalı, Avrupalı ve diğer diplomatların devam eden çabalarının, bu cepheleşmenin kan gölüyle sonuçlanmaması umutlarını hayatta tutmakta rol oynayıp oynayamayacağı da belli değil. Önceki köşe yazımda, Türk hükümetini, örneğin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün geçen haftaki önerileri çizgisinde bir uzlaşıyı kabule MK’yı ikna etmek için daha aktif çalışmaya çağırmıştım. Böylesi bir anlaşmanın ana unsurlarını, haftalardır bilinmeyen bir yerde gözaltında tutulan Mursi ile diğer MK liderlerinin serbest bırakılması, MK dâhil tüm siyasi grupların gelecek seçimlere kabul edilmesi ve hem MK hem de hükümetin daha fazla can kaybından kaçınmak için itidalli davranmayı taahhüt etmesi oluşturur.Bunlar Mısır’la içli dışlı olmayanların çoğuna mantıklı gelmesine rağmen, pek çok kıdemli gazeteci ve gözlemci, Mursi taraftarlarının kamplarını ziyaret ettikten sonra, çoğunluğun, geçici de olsa, Mursi’nin cumhurbaşkanlığının yeniden tesisini dışlayan bir anlaşmayı kabule yanaşmadığını aktardı. Şimdi hapiste olan eski MK liderliğinin yetkisini haiz olmayan MK müzakerecileri, taraftarlara herhangi bir anlaşmayı kabul ettirmekte zorlanabilir. Muhtemelen, sadece, Türk hükümeti gibi dışarıdan sempatizanların teşvik ve desteğiyle, bizzat Mursi’nin doğrudan müdahale etmesi, yüzleşmeci MK üyelerini direnişi bırakmaya ve darbenin sonuçlarına meydan okumak için çatışmacı olmayan yöntemlere yoğunlaşmaya ikna edebilir. Uluslararası Kriz Grubu da, geçenlerde yayımladığı bir raporda, sadece Katar ve Türkiye gibi ülkelerin, siyasal İslamcılar nezdinde arabuluculuk yapıp, talep çıtalarını en üstten aşağılara çekebileceği sonucuna vardı.Denver Üniversitesi’nde doçent doktor Erica Chenoweth, Foreign Affairs sitesinde yayımlanan ilginç makalesinde, böylesi bir gerilim düşürmenin gerekli olabileceği, zira halihazırdaki oturma eylemlerinin, büyük ihtimalle, MK taraftarlarının umduğu sistematik değişimi getirmeyeceği uyarısını yaptı. Chenoweth’in dile getirdiği üzere, “Tarih gösteriyor ki, katılımcıların niceliği ve niteliğini bir yapıda harmanlayan, iktidardaki seçkinler arasında sadakat kaymasını tahrik eden taktikler seçen, şiddete başvurmama disiplinini koruyacak kadar hazırlıklı olan ve katılımcıların gördüğü zararı en aza indirgemek için ateş altında beceriyle dümen kıran sivil direniş kampanyaları başarılı olmaya eğilimli. Ama tüm bunlar zaman, örgütlülük, hazırlık ve epeyce stratejik hayal gücü ister.”Oturma eylemleriyle ilgili haberleri okuyunca, bu unsurların bazısının kesinlikle eksikliğinin çekildiği ve dışarıdan yardım alarak strateji değişikliğine gidilmesinin vaktinin geldiği göze batıyor.Bir kez daha, umalım da, Ankara beklentileri karşılayabilsin ve MK’ya krizden çıkış yolunu göstermeye yardımcı olabilsin. Bu, Türkiye’nin bölgede zarar gören imajının bir miktar onarılmasının yanında, her şeyden önce, Mısırlıların hayatlarının kurtarılması ve MK’nın Mısır siyasetinin elzem oyuncularından biri olarak hayatta tutulması açısından son derece önemli.Peki, İslamcıların geçen yıl seçimleri kazanmalarının ardından yaptıkları onca hatadan sonra niye bu kadar önemli? Bu soruyu, Ortadoğu konusunda en bilgili Amerikalı uzmanlardan biri olan Marc Lynch, Kaide’nin sahneye dönüşüyle ilgili Foreign Policy’de yayımlanan makalesinde yanıtlıyor: “Mısır ordusunun, İslamcı siyaset alanında Kaide’nin baş rakibi olan MK’yı ezip geçmesi, cihatçı hareket için ihsan olur. Kendi liderleri ile fikirlerine güvenini kaybederek daha zayıflamış (Müslüman) Kardeşler, daha aşırılıkçı gruplara karşı çok daha güçsüz bir güvenlik duvarı oluşturur.”
Mısır’da ordunun atadığı hükümet, devrik Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin 10 binlerce taraftarının askeri darbeyi protesto ettiği Kahire’deki iki oturma eylemini zorla dağıtmakla tehdit ediyor günlerdir.Şu ana dek böylesi bir manevra ertelenegeldi, ama ben bu satırları yazarken, kimse bundan sonra ne olacağından emin değildi. Görünen o ki, yeni hükümet, Müslüman Kardeşler’in (MK) kesin surette ezilmesini isteyen şahinler ile barışçı protestoların şiddetle bastırılmasının Mısır’ın yurtdışından algılanışına zarar vermesinden ve ABD, AB ile IMF’nin şimşeklerini tetiklemesinden korkan geçici Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Nobel Barış Ödüllü Muhammed el Baradey gibi kişiler arasında bölünmüş durumda. Hükümet ile MK arasında uzlaşma sağlamaya yönelik Amerikalı, Avrupalı ve diğer diplomatların devam eden çabalarının, bu cepheleşmenin kan gölüyle sonuçlanmaması umutlarını hayatta tutmakta rol oynayıp oynayamayacağı da belli değil. Önceki köşe yazımda, Türk hükümetini, örneğin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün geçen haftaki önerileri çizgisinde bir uzlaşıyı kabule MK’yı ikna etmek için daha aktif çalışmaya çağırmıştım. Böylesi bir anlaşmanın ana unsurlarını, haftalardır bilinmeyen bir yerde gözaltında tutulan Mursi ile diğer MK liderlerinin serbest bırakılması, MK dâhil tüm siyasi grupların gelecek seçimlere kabul edilmesi ve hem MK hem de hükümetin daha fazla can kaybından kaçınmak için itidalli davranmayı taahhüt etmesi oluşturur.Bunlar Mısır’la içli dışlı olmayanların çoğuna mantıklı gelmesine rağmen, pek çok kıdemli gazeteci ve gözlemci, Mursi taraftarlarının kamplarını ziyaret ettikten sonra, çoğunluğun, geçici de olsa, Mursi’nin cumhurbaşkanlığının yeniden tesisini dışlayan bir anlaşmayı kabule yanaşmadığını aktardı. Şimdi hapiste olan eski MK liderliğinin yetkisini haiz olmayan MK müzakerecileri, taraftarlara herhangi bir anlaşmayı kabul ettirmekte zorlanabilir. Muhtemelen, sadece, Türk hükümeti gibi dışarıdan sempatizanların teşvik ve desteğiyle, bizzat Mursi’nin doğrudan müdahale etmesi, yüzleşmeci MK üyelerini direnişi bırakmaya ve darbenin sonuçlarına meydan okumak için çatışmacı olmayan yöntemlere yoğunlaşmaya ikna edebilir. Uluslararası Kriz Grubu da, geçenlerde yayımladığı bir raporda, sadece Katar ve Türkiye gibi ülkelerin, siyasal İslamcılar nezdinde arabuluculuk yapıp, talep çıtalarını en üstten aşağılara çekebileceği sonucuna vardı.Denver Üniversitesi’nde doçent doktor Erica Chenoweth, Foreign Affairs sitesinde yayımlanan ilginç makalesinde, böylesi bir gerilim düşürmenin gerekli olabileceği, zira halihazırdaki oturma eylemlerinin, büyük ihtimalle, MK taraftarlarının umduğu sistematik değişimi getirmeyeceği uyarısını yaptı. Chenoweth’in dile getirdiği üzere, “Tarih gösteriyor ki, katılımcıların niceliği ve niteliğini bir yapıda harmanlayan, iktidardaki seçkinler arasında sadakat kaymasını tahrik eden taktikler seçen, şiddete başvurmama disiplinini koruyacak kadar hazırlıklı olan ve katılımcıların gördüğü zararı en aza indirgemek için ateş altında beceriyle dümen kıran sivil direniş kampanyaları başarılı olmaya eğilimli. Ama tüm bunlar zaman, örgütlülük, hazırlık ve epeyce stratejik hayal gücü ister.”Oturma eylemleriyle ilgili haberleri okuyunca, bu unsurların bazısının kesinlikle eksikliğinin çekildiği ve dışarıdan yardım alarak strateji değişikliğine gidilmesinin vaktinin geldiği göze batıyor.Bir kez daha, umalım da, Ankara beklentileri karşılayabilsin ve MK’ya krizden çıkış yolunu göstermeye yardımcı olabilsin. Bu, Türkiye’nin bölgede zarar gören imajının bir miktar onarılmasının yanında, her şeyden önce, Mısırlıların hayatlarının kurtarılması ve MK’nın Mısır siyasetinin elzem oyuncularından biri olarak hayatta tutulması açısından son derece önemli.Peki, İslamcıların geçen yıl seçimleri kazanmalarının ardından yaptıkları onca hatadan sonra niye bu kadar önemli? Bu soruyu, Ortadoğu konusunda en bilgili Amerikalı uzmanlardan biri olan Marc Lynch, Kaide’nin sahneye dönüşüyle ilgili Foreign Policy’de yayımlanan makalesinde yanıtlıyor: “Mısır ordusunun, İslamcı siyaset alanında Kaide’nin baş rakibi olan MK’yı ezip geçmesi, cihatçı hareket için ihsan olur. Kendi liderleri ile fikirlerine güvenini kaybederek daha zayıflamış (Müslüman) Kardeşler, daha aşırılıkçı gruplara karşı çok daha güçsüz bir güvenlik duvarı oluşturur.”