Yılın ilk dört ayı ile ikinci dört ayı arasında Türkiye’de farklı bir para piyasası olduğunu görüyoruz. Ne oldu da böyle bir görünüm farkı oldu? Bu sadece Türkiye’ye has bir gelişme mi? Mayısa kadar Türkiye, gelişmekte olan diğer ülkelerdeki olumsuzluklardan etkilenmeyen ve pozitif ayrışan bir görünüm sergiledi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (MB) geniş veri setiyle temkinli duruşunu sergileyerek pozitif ayrışmayı sürdürmeye çalıştığı görüldü. Ancak, hükümet üyelerinden ve finans çevrelerinden faiz oranlarının yüksek olduğu ve düşürülmesinde geç kalındığı şeklinde medya üzerinden eleştirilerle MB’ye baskı kuruldu. MB de küresel ekonomideki gelişmeleri de dikkate alarak haftalık repo faizini (politika faizi-PF) nisan ayındaki Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında yüzde 5,50’den yüzde 5,00’e 50 baz puan indirdi. Mayıs ayındaki PPK toplantısında da PF’yi 50 baz puan daha indirerek yüzde 4,50’ye çekti. Bu sırada iki kredi derecelendirme kuruluşu Türkiye’nin kredi notunu “yatırım yapılabilir ülke” seviyesine yükseltti. Diğer gelişmekte olan ülkelerin birçoğunun kredi notu veya görünümü düşüldü. Türkiye’nin bu yönüyle de bize benzer ülkelerden pozitif ayrıştı. Bu süreçte en çok işlem gören devlet tahvil (gösterge tahvil) faizleri yılbaşındaki yüzde 6,50-7,00 düzeyinden yüzde 4,60’a geriledi. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ekonomisinde, yılın ilk çeyreğinde bazı sorunlar yaşanmış olsa da sonrasında gelen ekonomik veriler, ABD ekonomisinde ılımlı bir toparlanma olduğu ve global finansal kriz sırasında üç kez yapılan parasal genişlemenin sonuna yaklaşıldığı sinyalleri gelmeye başladı. ABD Merkez Bankası FED bu konuda daha önce bir takvim belirtmemişti. Fakat FED’in 22 Mayıs toplantısında Başkan Ben Bernanke, ekonomideki iyileşmelerin sürmesi halinde; uygulanmakta olan aylık 85 milyar dolarlık tahvil geri alımlarına eylül ayından itibaren kısıntıya gidileceğini ve 2014 yılında sonlandırılacağını açıkladı. Global piyasalardaki aşırı likiditenin büyük bir bölümü bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde portföy yatırımlarında olduğu biliniyor. Bu nedenle global piyasalar karıştı. Yabancı yatırımcılar bizde ve benzer ülkelerdeki portföy yatırımlarında kâr realizasyonu yaparak dolara yöneldiler. Bu arada Taksim Gezi olayları da aynı takvime rastladı. Brezilya, Meksika ve Endonezya’da benzer olayların yaşanması tesadüf değildi. Bu nedenle mayıstan itibaren rüzgâr tersine döndü. Global piyasalardaki olumsuzluklar konjonktürden çok siyasal gelişmeler bağlandı. Ancak gelişmekte olan ülkelerde başlayan bozulma çok netti. Türkiye’nin bu gelişmeden ayrışması için geçerli bir hikâyesi yoktu. Risklerin yükselişi ve piyasalardaki olumsuzluklara karşı atılan adımlarda MB’nin hamleleri teknik olarak doğruydu. Nitekim MB temmuzdaki PPK toplantısında günlük borç alma ve verme koridorunun üst limitini 50 baz puan artırdı. Piyasa buna pek sıcak bakmadı. Temmuz enflasyonunun yükselmesiyle yıllık enflasyon yüzde 8,80’e ulaştı. Bu sırada gösterge tahvil faizleri de yüzde 10,00’a yaklaştı. Bu hafta yapılan ağustos ayı PPK toplantısında faiz koridorunun üst limiti 50 baz puan daha artırdı. Piyasa oyuncuları bunu da beğenmedi. Türkiye’de ekonomik kriz algısı dolar/TL’nin yükselişiyle ölçülme alışkanlığı olduğu biliniyor. Bu nedenle piyasa oyuncuları yüzde 4,50 olan politika faizinin 50 baz puan artırılması konusunda spekülatif işlemlerle dolar/TL fiyatı yükseltildi. Buna karşı MB’de günlük 100 milyon dolarlık döviz satış ihalesi düzenleyeceğini açıkladı. İlk uygulamayı çarşamba günü gerçekleştirdi. Dolar 2,00 TL’ye yaklaşınca haftanın son iki iş gününde de 350 milyon dolarlık döviz satış ihalesinden sonra da dolar 1,9870 TL’yi aştı. Böylece piyasa oyuncuları ile MB’nin dolar üzerinden restleştikleri gözleniyor.
Yılın ilk dört ayı ile ikinci dört ayı arasında Türkiye’de farklı bir para piyasası olduğunu görüyoruz. Ne oldu da böyle bir görünüm farkı oldu? Bu sadece Türkiye’ye has bir gelişme mi? Mayısa kadar Türkiye, gelişmekte olan diğer ülkelerdeki olumsuzluklardan etkilenmeyen ve pozitif ayrışan bir görünüm sergiledi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (MB) geniş veri setiyle temkinli duruşunu sergileyerek pozitif ayrışmayı sürdürmeye çalıştığı görüldü. Ancak, hükümet üyelerinden ve finans çevrelerinden faiz oranlarının yüksek olduğu ve düşürülmesinde geç kalındığı şeklinde medya üzerinden eleştirilerle MB’ye baskı kuruldu. MB de küresel ekonomideki gelişmeleri de dikkate alarak haftalık repo faizini (politika faizi-PF) nisan ayındaki Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında yüzde 5,50’den yüzde 5,00’e 50 baz puan indirdi. Mayıs ayındaki PPK toplantısında da PF’yi 50 baz puan daha indirerek yüzde 4,50’ye çekti. Bu sırada iki kredi derecelendirme kuruluşu Türkiye’nin kredi notunu “yatırım yapılabilir ülke” seviyesine yükseltti. Diğer gelişmekte olan ülkelerin birçoğunun kredi notu veya görünümü düşüldü. Türkiye’nin bu yönüyle de bize benzer ülkelerden pozitif ayrıştı. Bu süreçte en çok işlem gören devlet tahvil (gösterge tahvil) faizleri yılbaşındaki yüzde 6,50-7,00 düzeyinden yüzde 4,60’a geriledi. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ekonomisinde, yılın ilk çeyreğinde bazı sorunlar yaşanmış olsa da sonrasında gelen ekonomik veriler, ABD ekonomisinde ılımlı bir toparlanma olduğu ve global finansal kriz sırasında üç kez yapılan parasal genişlemenin sonuna yaklaşıldığı sinyalleri gelmeye başladı. ABD Merkez Bankası FED bu konuda daha önce bir takvim belirtmemişti. Fakat FED’in 22 Mayıs toplantısında Başkan Ben Bernanke, ekonomideki iyileşmelerin sürmesi halinde; uygulanmakta olan aylık 85 milyar dolarlık tahvil geri alımlarına eylül ayından itibaren kısıntıya gidileceğini ve 2014 yılında sonlandırılacağını açıkladı. Global piyasalardaki aşırı likiditenin büyük bir bölümü bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde portföy yatırımlarında olduğu biliniyor. Bu nedenle global piyasalar karıştı. Yabancı yatırımcılar bizde ve benzer ülkelerdeki portföy yatırımlarında kâr realizasyonu yaparak dolara yöneldiler. Bu arada Taksim Gezi olayları da aynı takvime rastladı. Brezilya, Meksika ve Endonezya’da benzer olayların yaşanması tesadüf değildi. Bu nedenle mayıstan itibaren rüzgâr tersine döndü. Global piyasalardaki olumsuzluklar konjonktürden çok siyasal gelişmeler bağlandı. Ancak gelişmekte olan ülkelerde başlayan bozulma çok netti. Türkiye’nin bu gelişmeden ayrışması için geçerli bir hikâyesi yoktu. Risklerin yükselişi ve piyasalardaki olumsuzluklara karşı atılan adımlarda MB’nin hamleleri teknik olarak doğruydu. Nitekim MB temmuzdaki PPK toplantısında günlük borç alma ve verme koridorunun üst limitini 50 baz puan artırdı. Piyasa buna pek sıcak bakmadı. Temmuz enflasyonunun yükselmesiyle yıllık enflasyon yüzde 8,80’e ulaştı. Bu sırada gösterge tahvil faizleri de yüzde 10,00’a yaklaştı. Bu hafta yapılan ağustos ayı PPK toplantısında faiz koridorunun üst limiti 50 baz puan daha artırdı. Piyasa oyuncuları bunu da beğenmedi. Türkiye’de ekonomik kriz algısı dolar/TL’nin yükselişiyle ölçülme alışkanlığı olduğu biliniyor. Bu nedenle piyasa oyuncuları yüzde 4,50 olan politika faizinin 50 baz puan artırılması konusunda spekülatif işlemlerle dolar/TL fiyatı yükseltildi. Buna karşı MB’de günlük 100 milyon dolarlık döviz satış ihalesi düzenleyeceğini açıkladı. İlk uygulamayı çarşamba günü gerçekleştirdi. Dolar 2,00 TL’ye yaklaşınca haftanın son iki iş gününde de 350 milyon dolarlık döviz satış ihalesinden sonra da dolar 1,9870 TL’yi aştı. Böylece piyasa oyuncuları ile MB’nin dolar üzerinden restleştikleri gözleniyor.