Adalet mekanizmasının işleyişi için söylenen ve Victor Hugo’ya atfedilen erdemli bir söz vardır: “Yargılamanın adil olması yetmez, adil görünmelidir de…”Hem de bizzat mahkumun nazarında adil görünmelidir adalet. Siyaset için de, uluslararası ilişkiler için de, çocuk pedagojisi için de geçerli bir kuraldır bu: Haklı olman yetmez, senin haklılığından sureta zarar gören taraflar da dahil olmak üzere herkesin nezdinde haklı görünmeyi başarabilmelisin.Haklı görünmenin temel koşulu, amaçlar kadar araçların da meşru olmasıdır. Eskilerin “Kem âlât ile kemâlat olmaz” dedikleri mesele… Suriye’de muhalefet meşrudur, haklıdır, mağdurdur ve mazlumdur ama haklarını alabilmek için başvurduğu yöntemler de meşru ve haklı olmalıydı.Niye yazıyorum bunları?BM Uluslararası Bağımsız Suriye Araştırma Komisyonu’nun raporu iç savaşta hem rejimin, hem de muhaliflerin katliam yaptıklarını ortaya koydu. “Taraflıdırlar, Oryantalist reflekslerle hazırlanmış bir rapordur, Müslümanlar ne yapsa bunlara yaranamaz,” türünden retorik açıklamaların anlamı yok. Sen kendi haklılığına gölge düşürürsen, el âlemin çamur atmasına laf edemezsin. Ölçü şudur: cürüm sana atfolunduğunda maşerî vicdan, “mümkün değil, olamaz böyle bir şey, onlar asla böyle bir şey yapmazlar!” demeli. Bunu dedirtemiyorsan, cürmü senin işlememiş olmanın manası kalmıyor. Bu asırda kalmıyor. Atf-ı cürümün medyada yapıldığı, yargılamanın medyada yapıldığı, infazın medyada yapıldığı bu asırda haklı olmak yetmiyor; haklı kalabilmelisin de, haklılığına düşmanını dahi ikna edebilmelisin de…Biz Gezi Olayları ile alakalı ile “Başlangıcı itibarıyla masum ve meşru olan gösteriler zamanla şiddet taraftarları tarafından gasp edildi ve gösteriler meşru mecralarından çıktı,” demiyor muyuz? Arap Baharı’nı örgütleyen gençlerin Suriye muhalefetine yaptıkları temel telkin “Aman silaha başvurmayın, aman mücadeleyi şiddet zeminine çekmeyin!” değil miydi?Elbette zulmün karşısında susulmaz. Ama kısas-ı bi’l-misil de kaide-i zâlimanedir. “Müslüman zulmetmez, kendisine zulmedilmesine de müsaade etmez,” hak sözdür. Ancak sözün evvelinin ahirine tefevvuku var: Müslüman kendisine zulmedilmesine engel olmak için dahi zulme başvuramaz. Zulme rıza gösterilemez; ama muvakkaten boyun eğmek strateji gereği kabullenilebilir. Buna karşılık zulüm muvakkaten dahi taklit edilemez.Şimdi herkesler Suriye muhalefetini kendi kaderine terk etmiş iken, ben de terk etmem. Ne var ki Müslüman’ın, Müslüman’a Müslümanca duruşu hatırlatması eleştiri değil, emr-i bi’l-ma’ruftur. Terk etmek değil, sahip çıkmaktır.Suriye’de Esed rejimi tabiat kanunlarına aykırı olarak ayakta duruyor. Yıkılması mukadderdir. Ne derin imtihandır ki o yıkılırken Suriye’nin geleceğini yıkmaması için; yıkılırken Suriye’nin geçmişini yakmaması için sorumlu davranmak yükümlülüğü yine muhalefette bulunanlara düşüyor.Bugünün muhaliflerine yarın iktidar etme hakkını ve meşruiyetini verecek olan, Esed’i yıkma başarısı değil, Esed’i yıkarken kendi haklılıklarını da yıkmama başarısı olacaktır.Bugünden o geleceği alkışlarken, o geleceği yıkabilecek hatalara karşı muhalifleri uyarmak da hem hakkımız, hem görevimizdir.
Adalet mekanizmasının işleyişi için söylenen ve Victor Hugo’ya atfedilen erdemli bir söz vardır: “Yargılamanın adil olması yetmez, adil görünmelidir de…”Hem de bizzat mahkumun nazarında adil görünmelidir adalet. Siyaset için de, uluslararası ilişkiler için de, çocuk pedagojisi için de geçerli bir kuraldır bu: Haklı olman yetmez, senin haklılığından sureta zarar gören taraflar da dahil olmak üzere herkesin nezdinde haklı görünmeyi başarabilmelisin.Haklı görünmenin temel koşulu, amaçlar kadar araçların da meşru olmasıdır. Eskilerin “Kem âlât ile kemâlat olmaz” dedikleri mesele… Suriye’de muhalefet meşrudur, haklıdır, mağdurdur ve mazlumdur ama haklarını alabilmek için başvurduğu yöntemler de meşru ve haklı olmalıydı.Niye yazıyorum bunları?BM Uluslararası Bağımsız Suriye Araştırma Komisyonu’nun raporu iç savaşta hem rejimin, hem de muhaliflerin katliam yaptıklarını ortaya koydu. “Taraflıdırlar, Oryantalist reflekslerle hazırlanmış bir rapordur, Müslümanlar ne yapsa bunlara yaranamaz,” türünden retorik açıklamaların anlamı yok. Sen kendi haklılığına gölge düşürürsen, el âlemin çamur atmasına laf edemezsin. Ölçü şudur: cürüm sana atfolunduğunda maşerî vicdan, “mümkün değil, olamaz böyle bir şey, onlar asla böyle bir şey yapmazlar!” demeli. Bunu dedirtemiyorsan, cürmü senin işlememiş olmanın manası kalmıyor. Bu asırda kalmıyor. Atf-ı cürümün medyada yapıldığı, yargılamanın medyada yapıldığı, infazın medyada yapıldığı bu asırda haklı olmak yetmiyor; haklı kalabilmelisin de, haklılığına düşmanını dahi ikna edebilmelisin de…Biz Gezi Olayları ile alakalı ile “Başlangıcı itibarıyla masum ve meşru olan gösteriler zamanla şiddet taraftarları tarafından gasp edildi ve gösteriler meşru mecralarından çıktı,” demiyor muyuz? Arap Baharı’nı örgütleyen gençlerin Suriye muhalefetine yaptıkları temel telkin “Aman silaha başvurmayın, aman mücadeleyi şiddet zeminine çekmeyin!” değil miydi?Elbette zulmün karşısında susulmaz. Ama kısas-ı bi’l-misil de kaide-i zâlimanedir. “Müslüman zulmetmez, kendisine zulmedilmesine de müsaade etmez,” hak sözdür. Ancak sözün evvelinin ahirine tefevvuku var: Müslüman kendisine zulmedilmesine engel olmak için dahi zulme başvuramaz. Zulme rıza gösterilemez; ama muvakkaten boyun eğmek strateji gereği kabullenilebilir. Buna karşılık zulüm muvakkaten dahi taklit edilemez.Şimdi herkesler Suriye muhalefetini kendi kaderine terk etmiş iken, ben de terk etmem. Ne var ki Müslüman’ın, Müslüman’a Müslümanca duruşu hatırlatması eleştiri değil, emr-i bi’l-ma’ruftur. Terk etmek değil, sahip çıkmaktır.Suriye’de Esed rejimi tabiat kanunlarına aykırı olarak ayakta duruyor. Yıkılması mukadderdir. Ne derin imtihandır ki o yıkılırken Suriye’nin geleceğini yıkmaması için; yıkılırken Suriye’nin geçmişini yakmaması için sorumlu davranmak yükümlülüğü yine muhalefette bulunanlara düşüyor.Bugünün muhaliflerine yarın iktidar etme hakkını ve meşruiyetini verecek olan, Esed’i yıkma başarısı değil, Esed’i yıkarken kendi haklılıklarını da yıkmama başarısı olacaktır.Bugünden o geleceği alkışlarken, o geleceği yıkabilecek hatalara karşı muhalifleri uyarmak da hem hakkımız, hem görevimizdir.