Başbakan Erdoğan ile Gezi Parkı göstericilerinin temsilcilerinin cuma sabahının ilk saatlerinde yaptığı son dakika görüşmesiyle, üç hafta boyunca ulusu sarsan hükümet karşıtı hiddetli protestolardan sonra kördüğümün nasıl çözüleceğine dair bir anlaşmaya varıldı.Ben bu köşeyi yazarken, anlaşmanın, parkı hâlâ işgal eden aktivistlerin çoğunluğu tarafından kabul edilip edilmeyeceği belli değildi.Kabul etmezlerse, İstanbul’un merkezinde çirkin sahnelerle tekrar karşılaşabiliriz, zira hükümet, Gezi Parkı’nın işgaline daha fazla tahammül etmeyeceğini net biçimde ifade etti. Şiddet bir kez daha patlak verirse, hafta sonu İstanbul ve Ankara’da düzenlenmekte olan hükümet yanlısı gösterilerdeki reaksiyonları öngörmek de zor olur. Gezi Parkı’nda yeni bir çatışma dalgası ve bunun Türkiye’nin başka yerlerindeki protestolara olumsuz etkisi, benim protestocular adına büyük bir zafer, hükümet adına önemli ama açıkçası geç kalmış bir ödün addettiğim anlaşmaya gölge düşürür. Cuma gecesi anlaşmasının kilit unsuru, hükümetin temyiz mahkemesi kararını açıklayana dek parkı yıkma planını askıya alma ve temyizden dönerse planı iptal etme vaadi değil.Daha önce kışla projesinin hayata geçirilmesini iptal yönündeki yargı kararını hükümet temyize götürmüştü. Hükümetin yasal süreçlere saygı gösterdiği, onları bir kenara atıp canının istediğini yapmadığı hukukun üstünlüğünü temel alma iddiasındaki bir ülkede, normal olan budur. Doğrudur, geçmişte bu ülkede hukukun üstünlüğüne saygısızlığın çok fazla örneğini gördük, diğer yandan oyunu kurallarına göre oynamak da ödün olarak addedilmemelidir.Hayır, protestocular adına asıl zafer, mahkeme hükümetin planı lehine karar verse bile, şehrin sakinlerine parkın dönüşümü hakkında görüşlerini dile getirme imkânı verecek İstanbul çapında referanduma gidileceğine dair hükümetten aldıkları garantidir. Türkiye’nin acı verici yavaşlıkta evrilen demokrasisine tümüyle yeni bir unsur sunan bu güvencenin anlam ve önemini azımsamak büyük hata olur. Referandum teklifi, Avrupa’nın geri kalanında, her zamanki demokratik işlemlerden geçen ancak karar alma sürecinden kendini dışlanmış hisseden nüfusun geniş kesimlerinin muhalefetini tetikleyen planlara karşı benzeri bir direnişle karşılaşınca, yetkililerin verdikleri tepkiye uyuyor. Birkaç yıl önce Stuttgart Garı planının başına gelenleri hatırlayın.Plebisit (halk oylaması) düzenlemek, karara varmanın iyi bir yoludur, ama belli koşullar altında. İçtenlikle umuyorum ki, halihazırdaki protestoların nasıl sonuçlanacağından bağımsız olarak, Gezi Parkı göstericileri ufukta gözüken referanduma gerekli yaratıcılığı ve bağlılığı vakfeder. Referandumun, yetkililerin akıllarına estiği gibi kullandığı bir araç olmadığına hükümeti ikna edebilmek için cuma günü Ankara’da kurdukları bağlantıları kullanmalılar. Bir örnek: Halkın önüne konulacak soru manipüle edilmediği takdirde oylamanın sonucu kabul görür. O yüzden, bence, İstanbullulara hükümetin orijinal planını onaylayıp onaylamadıklarının sorulmaması gerekir. Bunun yerine, iki seçenek sunulmalıdır: A planı kışla, B planı park ve her plan taraftarlarınca formüle edilmelidir. Hepsinden önemlisi, makul bir kampanya süresi tanınmalıdır ve tercihen, her iki tarafın kamuoyuna eşit düzeyde serbestçe tanıtım yapmasına dair anlaşmaya varılmalıdır.Tümüyle farkındayım ki, şu an için, protestocuların çoğu bunların umurlarında olmadığını ya da bu değerlendirmelerin Türkiye’de geçerliliği bulunmadığını düşünüyor. Bunca polis vahşeti, engelleme ve gözyaşından sonra son derece anlaşılır bir durum. Yine de Gezi Parkı göstericileri referandum teklifini amaçlarına uygun kullanmayı başaramazsa, muazzam bir fırsat kaçmış olur. Zira sadece İstanbul değil, Türkiye’nin geri kalanı da, bu yerel düzeyde kendini yönetim deneyiminden çok şey kazanır. Hepsinden de çok, Gezi Parkı’nda tanıklık ettiklerimizin, uçuruma atılmış bir adım değil de, Türkiye’de daha olgun bir demokrasinin doğuş sancıları olduğunu gösterir.
Başbakan Erdoğan ile Gezi Parkı göstericilerinin temsilcilerinin cuma sabahının ilk saatlerinde yaptığı son dakika görüşmesiyle, üç hafta boyunca ulusu sarsan hükümet karşıtı hiddetli protestolardan sonra kördüğümün nasıl çözüleceğine dair bir anlaşmaya varıldı.Ben bu köşeyi yazarken, anlaşmanın, parkı hâlâ işgal eden aktivistlerin çoğunluğu tarafından kabul edilip edilmeyeceği belli değildi.Kabul etmezlerse, İstanbul’un merkezinde çirkin sahnelerle tekrar karşılaşabiliriz, zira hükümet, Gezi Parkı’nın işgaline daha fazla tahammül etmeyeceğini net biçimde ifade etti. Şiddet bir kez daha patlak verirse, hafta sonu İstanbul ve Ankara’da düzenlenmekte olan hükümet yanlısı gösterilerdeki reaksiyonları öngörmek de zor olur. Gezi Parkı’nda yeni bir çatışma dalgası ve bunun Türkiye’nin başka yerlerindeki protestolara olumsuz etkisi, benim protestocular adına büyük bir zafer, hükümet adına önemli ama açıkçası geç kalmış bir ödün addettiğim anlaşmaya gölge düşürür. Cuma gecesi anlaşmasının kilit unsuru, hükümetin temyiz mahkemesi kararını açıklayana dek parkı yıkma planını askıya alma ve temyizden dönerse planı iptal etme vaadi değil.Daha önce kışla projesinin hayata geçirilmesini iptal yönündeki yargı kararını hükümet temyize götürmüştü. Hükümetin yasal süreçlere saygı gösterdiği, onları bir kenara atıp canının istediğini yapmadığı hukukun üstünlüğünü temel alma iddiasındaki bir ülkede, normal olan budur. Doğrudur, geçmişte bu ülkede hukukun üstünlüğüne saygısızlığın çok fazla örneğini gördük, diğer yandan oyunu kurallarına göre oynamak da ödün olarak addedilmemelidir.Hayır, protestocular adına asıl zafer, mahkeme hükümetin planı lehine karar verse bile, şehrin sakinlerine parkın dönüşümü hakkında görüşlerini dile getirme imkânı verecek İstanbul çapında referanduma gidileceğine dair hükümetten aldıkları garantidir. Türkiye’nin acı verici yavaşlıkta evrilen demokrasisine tümüyle yeni bir unsur sunan bu güvencenin anlam ve önemini azımsamak büyük hata olur. Referandum teklifi, Avrupa’nın geri kalanında, her zamanki demokratik işlemlerden geçen ancak karar alma sürecinden kendini dışlanmış hisseden nüfusun geniş kesimlerinin muhalefetini tetikleyen planlara karşı benzeri bir direnişle karşılaşınca, yetkililerin verdikleri tepkiye uyuyor. Birkaç yıl önce Stuttgart Garı planının başına gelenleri hatırlayın.Plebisit (halk oylaması) düzenlemek, karara varmanın iyi bir yoludur, ama belli koşullar altında. İçtenlikle umuyorum ki, halihazırdaki protestoların nasıl sonuçlanacağından bağımsız olarak, Gezi Parkı göstericileri ufukta gözüken referanduma gerekli yaratıcılığı ve bağlılığı vakfeder. Referandumun, yetkililerin akıllarına estiği gibi kullandığı bir araç olmadığına hükümeti ikna edebilmek için cuma günü Ankara’da kurdukları bağlantıları kullanmalılar. Bir örnek: Halkın önüne konulacak soru manipüle edilmediği takdirde oylamanın sonucu kabul görür. O yüzden, bence, İstanbullulara hükümetin orijinal planını onaylayıp onaylamadıklarının sorulmaması gerekir. Bunun yerine, iki seçenek sunulmalıdır: A planı kışla, B planı park ve her plan taraftarlarınca formüle edilmelidir. Hepsinden önemlisi, makul bir kampanya süresi tanınmalıdır ve tercihen, her iki tarafın kamuoyuna eşit düzeyde serbestçe tanıtım yapmasına dair anlaşmaya varılmalıdır.Tümüyle farkındayım ki, şu an için, protestocuların çoğu bunların umurlarında olmadığını ya da bu değerlendirmelerin Türkiye’de geçerliliği bulunmadığını düşünüyor. Bunca polis vahşeti, engelleme ve gözyaşından sonra son derece anlaşılır bir durum. Yine de Gezi Parkı göstericileri referandum teklifini amaçlarına uygun kullanmayı başaramazsa, muazzam bir fırsat kaçmış olur. Zira sadece İstanbul değil, Türkiye’nin geri kalanı da, bu yerel düzeyde kendini yönetim deneyiminden çok şey kazanır. Hepsinden de çok, Gezi Parkı’nda tanıklık ettiklerimizin, uçuruma atılmış bir adım değil de, Türkiye’de daha olgun bir demokrasinin doğuş sancıları olduğunu gösterir.