Yaygın zulmün ve katliamların sona erdirilmesi bakımından Bosna ve Kosova’ya milletlerarası koalisyon tarafından yapılan askerî hava harekâtları ya da müdahale başarılı olmuştu.Bosna harekâtı 1995 yılında 30 Ağustos ile 20 Eylül tarihleri arasında 20 gün sürmüştü. Amerika ve NATO’nun yaptığı bu harekâtta 400 kadar savaş uçağı, 5000 kadar askerî personel yer almış, 3500 kadar sortie (çıkış) icra edilmiş, 400’e yakın Sırp hedefi çoğu akıllı atılan 1000 civarında bomba ile imha edilmişti. Bu harekât büyük ölçüde İtalya’daki Aviano NATO üssünden ve 2 Amerikan uçak gemisinden kalkan uçaklarca yürütülmüş, ayrıca, çok sayıda savaş gemisi de harekâta destek sağlamıştı.Kosova harekâtı ise 28 Şubat 1998 ile 11 Haziran 1999 arasında yapılmış ve 78 gün sürmüştü. Bu harekât da Amerika ve NATO tarafından icra edilmiş, harekâtta 1000 kadar savaş uçağı, uçak gemileri, diğer savaş gemileri kullanılmış, hem seyir füzeleri ve hem de insansız hava araçları (İHA) önemli roller oynamıştı. 38.000 ‘sortie’nin yapıldığı bu harekâtta koalisyon güçleri 10 kadar uçak ve helikopter kaybetmişlerdi.Bugün en azından BM Güvenlik Konseyi kararı olmadan ve Rusya’nın muhalefetine rağmen yapıldıkları için Suriye’ye karşı yapılması düşünülen harekâta ilham kaynağı olan Bosna ve Kosova harekâtları uzun süreli, kapsamlı ve sonuç alıcı harekâtlardı. Bu sebeple de zulmün ve katliamların durdurulmalarında ve barışa giden yolun açılmasında başarılı olmuşlardı.Oysa bugün Suriye’ye karşı düşünülen muhtemel harekâtın hem süre ve hem de kapsam bakımından çok sınırlı olacağı bugünden anlaşılmış bulunuyor. Nitekim bu husus yapılan askerî yığınak, harekete geçirilen uçak-gemi sayısından ve liderlerin açıklamalarından kolayca görülüyor.Bu çerçevede bugünlerde Suriye açıklarında sadece seyir füzeleri ile donatılı 4 Amerikan destroyeri ve muhtemelen seyir füzesi atabilecek bir denizaltı bulunuyor. Bunlara muhtemelen önümüzdeki günlerde birkaç İngiliz ve Fransız savaş gemisi katılacak. Amerika ayrıca, Bahreyn’deki 5. Filo’da bulunan USS Nimitz ve Harry Truman adlı uçak gemilerini de birkaç gün içinde bölgeye gönderebilir; Missouri’de konuşlu B-52 ve Katar’da konuşlu B-1 ağır bombardıman uçaklarını da devreye sokabilir.Ne var ki, bu potansiyel imkânlarına rağmen Amerika önderliğindeki koalisyonun muhtemel harekâtı hem süre ve hem de kapsam bakımından sınırlı ve dar tutacağı, harekâtın birkaç yüz seyir füzesi ve çok yüksek irtifadan atılabilecek bombalarla sınırlı kalma ihtimalinin yüksek olduğu tahmin ediliyor.Harekât şayet bu şekilde sınırlı ve dar kapsamda yapılırsa etkisinin de aynı şekilde sınırlı ve dar olacağı söylenebilir. Bu da şüphesiz, beklenmedik bir sürpriz olay ya da gelişme olmazsa Esed rejiminin askerî yapısına gereken zararı vermez; yine beklenmedik bir gelişme olmadığı takdirde sınırlı ve dar harekât mevcut askerî statükoyu da fazla değiştirmez.Bu bakımdan henüz kararı verilmemiş olsa da, sınırlı ve dar kapsamlı olacağı beklenen muhtemel harekâtın bir defaya mahsus sınırlı ve dar olacağı algısının rejime şimdiden yerleştirilmemesi, verilmemesi gerekir. Aksine harekât bakımından mesaj, sınırlı ve dar olsa da bunun gerektiğinde Bosna ve Kosova’da olduğu gibi süreli ve geniş kapsamlı harekâta dönüşebileceği, arkasının her an mutlaka gelebileceği ve bunun rejim tarafından görülmesinin, anlaşılmasının mutlaka sağlanması şeklinde olmalıdır. Bu yapılmadığı takdirde caydırıcılığın tesis edilemeyeceği aşikârdır. Bu yüzden muhtemel koalisyon uzun vadeli ve geniş kapsamlı harekâta da hazır olduğunu açıkça göstermelidir.Rejimin zulüm ve katliamlarının durdurulması bakımından yaklaşık 3 yıldır devam eden, en az 100 bin kişinin ölümüne ve tarif edilmez acılara sebep olan duruma son veremeyen diplomatik ve sair çabalar ve teşebbüslerin sonuna gelinmiştir. Artık harekete geçme zamanı çoktan gelip çatmıştır. ‘Dur’ denmediği takdirde rejimin bugün tutturduğu yolda yürümeye devam edeceği çoktan anlaşılmıştır. Bunu da başta sorumlular herkes anlamış olmalıdır. Ayrıca, bugünkü durumun sürmesinin vebali olduğu da unutulmamalıdır.Rejimi kim durduracaksa durdursun artık. Bosna ve Kosova’daki zulüm ve katliamlar nasıl sona erdirilmişlerse Suriye’de de gerekirse öyle sona erdirilsin.
Yaygın zulmün ve katliamların sona erdirilmesi bakımından Bosna ve Kosova’ya milletlerarası koalisyon tarafından yapılan askerî hava harekâtları ya da müdahale başarılı olmuştu.Bosna harekâtı 1995 yılında 30 Ağustos ile 20 Eylül tarihleri arasında 20 gün sürmüştü. Amerika ve NATO’nun yaptığı bu harekâtta 400 kadar savaş uçağı, 5000 kadar askerî personel yer almış, 3500 kadar sortie (çıkış) icra edilmiş, 400’e yakın Sırp hedefi çoğu akıllı atılan 1000 civarında bomba ile imha edilmişti. Bu harekât büyük ölçüde İtalya’daki Aviano NATO üssünden ve 2 Amerikan uçak gemisinden kalkan uçaklarca yürütülmüş, ayrıca, çok sayıda savaş gemisi de harekâta destek sağlamıştı.Kosova harekâtı ise 28 Şubat 1998 ile 11 Haziran 1999 arasında yapılmış ve 78 gün sürmüştü. Bu harekât da Amerika ve NATO tarafından icra edilmiş, harekâtta 1000 kadar savaş uçağı, uçak gemileri, diğer savaş gemileri kullanılmış, hem seyir füzeleri ve hem de insansız hava araçları (İHA) önemli roller oynamıştı. 38.000 ‘sortie’nin yapıldığı bu harekâtta koalisyon güçleri 10 kadar uçak ve helikopter kaybetmişlerdi.Bugün en azından BM Güvenlik Konseyi kararı olmadan ve Rusya’nın muhalefetine rağmen yapıldıkları için Suriye’ye karşı yapılması düşünülen harekâta ilham kaynağı olan Bosna ve Kosova harekâtları uzun süreli, kapsamlı ve sonuç alıcı harekâtlardı. Bu sebeple de zulmün ve katliamların durdurulmalarında ve barışa giden yolun açılmasında başarılı olmuşlardı.Oysa bugün Suriye’ye karşı düşünülen muhtemel harekâtın hem süre ve hem de kapsam bakımından çok sınırlı olacağı bugünden anlaşılmış bulunuyor. Nitekim bu husus yapılan askerî yığınak, harekete geçirilen uçak-gemi sayısından ve liderlerin açıklamalarından kolayca görülüyor.Bu çerçevede bugünlerde Suriye açıklarında sadece seyir füzeleri ile donatılı 4 Amerikan destroyeri ve muhtemelen seyir füzesi atabilecek bir denizaltı bulunuyor. Bunlara muhtemelen önümüzdeki günlerde birkaç İngiliz ve Fransız savaş gemisi katılacak. Amerika ayrıca, Bahreyn’deki 5. Filo’da bulunan USS Nimitz ve Harry Truman adlı uçak gemilerini de birkaç gün içinde bölgeye gönderebilir; Missouri’de konuşlu B-52 ve Katar’da konuşlu B-1 ağır bombardıman uçaklarını da devreye sokabilir.Ne var ki, bu potansiyel imkânlarına rağmen Amerika önderliğindeki koalisyonun muhtemel harekâtı hem süre ve hem de kapsam bakımından sınırlı ve dar tutacağı, harekâtın birkaç yüz seyir füzesi ve çok yüksek irtifadan atılabilecek bombalarla sınırlı kalma ihtimalinin yüksek olduğu tahmin ediliyor.Harekât şayet bu şekilde sınırlı ve dar kapsamda yapılırsa etkisinin de aynı şekilde sınırlı ve dar olacağı söylenebilir. Bu da şüphesiz, beklenmedik bir sürpriz olay ya da gelişme olmazsa Esed rejiminin askerî yapısına gereken zararı vermez; yine beklenmedik bir gelişme olmadığı takdirde sınırlı ve dar harekât mevcut askerî statükoyu da fazla değiştirmez.Bu bakımdan henüz kararı verilmemiş olsa da, sınırlı ve dar kapsamlı olacağı beklenen muhtemel harekâtın bir defaya mahsus sınırlı ve dar olacağı algısının rejime şimdiden yerleştirilmemesi, verilmemesi gerekir. Aksine harekât bakımından mesaj, sınırlı ve dar olsa da bunun gerektiğinde Bosna ve Kosova’da olduğu gibi süreli ve geniş kapsamlı harekâta dönüşebileceği, arkasının her an mutlaka gelebileceği ve bunun rejim tarafından görülmesinin, anlaşılmasının mutlaka sağlanması şeklinde olmalıdır. Bu yapılmadığı takdirde caydırıcılığın tesis edilemeyeceği aşikârdır. Bu yüzden muhtemel koalisyon uzun vadeli ve geniş kapsamlı harekâta da hazır olduğunu açıkça göstermelidir.Rejimin zulüm ve katliamlarının durdurulması bakımından yaklaşık 3 yıldır devam eden, en az 100 bin kişinin ölümüne ve tarif edilmez acılara sebep olan duruma son veremeyen diplomatik ve sair çabalar ve teşebbüslerin sonuna gelinmiştir. Artık harekete geçme zamanı çoktan gelip çatmıştır. ‘Dur’ denmediği takdirde rejimin bugün tutturduğu yolda yürümeye devam edeceği çoktan anlaşılmıştır. Bunu da başta sorumlular herkes anlamış olmalıdır. Ayrıca, bugünkü durumun sürmesinin vebali olduğu da unutulmamalıdır.Rejimi kim durduracaksa durdursun artık. Bosna ve Kosova’daki zulüm ve katliamlar nasıl sona erdirilmişlerse Suriye’de de gerekirse öyle sona erdirilsin.