Geçen hafta yabancı bir gazeteci ile Türkiye Başbakanı’nın bir danışmanı arasındaki karşılıklı suçlamalar, bu ülkede neyin yanlış gittiğinin ve niye hem içeride hem dışarıda artan sayıda insanın bundan endişelendiğinin mükemmel bir gösterisiydi.Tartışma, Erdoğan’ın ekibinde iç politika ve kamuoyu yoklamalarından sorumlu Ertan Aydın’ın, Batılı gazetecileri “medya oryantalizmiyle” suçlamasıyla başladı. Aydın, genelde Amerikalı ve Avrupalı muhabirler ile analistlerin, kendi deyişiyle “dindar Müslümanların değerlerini liberal çok partili sistemin standartları ile asla uzlaştıramayacağını varsaydığını, bu yüzden muhafazakâr bir partinin modern Türk tarihinde diğer tüm partilerden daha fazla demokratik reform gerçekleştirdiği son 10 yıllık Türk siyasi deneyimini kavrayamadığını ve inkâr ettiğini” söyledi. Aydın’a göre, yabancıların bu önyargısı, üst üste yedi seçim kaybettikten sonra hüsrana uğrayıp çaresizliğe kapılan Türk entelektüeller tarafından destekleniyor ve besleniyor.Aydın’ın sert üsluplu ithamında adını andığı gazetecilerden biri, Bloomberg View’un yazı kurulu mensubu Marc Champion’dı, kendisi, bir ay önce Erdoğan ile ilgili eleştirel bir makale kaleme almış, Başbakan’ı devlet gücünü kişiselleştirmek ve toplumsal çatışmayı teşvik etmekle suçlamıştı. Aydın’ın saldırısına hemen tepki veren Champion, Türkiye’den haber geçen pek çok Batılı gazeteci gibi, uzun yıllardır, Erdoğan ile hükümetini laik Türklerin “paranoyak” şüphelerine karşı savunduğunu ve 2002’de AKP iktidara geldiğinden beri Türk demokrasisi ve yurttaşlık haklarındaki düzelmeyi övdüğünü vurguladı. Ama şuna dikkat çekti: “Şu sıralar pek övgü alamıyorsanız, birkaç yıldır liberal reformların durmasındandır. Basın özgürlüğü gibi alanlarda geriye gidildi. Ve bizim, bir yandan, mesela, Erdoğan’ın Kürt ayrılıkçılarla barış çabalarını alkışlamaya devam ederken, diğer yandan pek çok gözlemcinin, en çok da Türkiye içindekilerin, kendisinin büyüklük şansını çöpe atmasını izlemekten duyduğu hayal kırıklığını haberleştirmememiz imkânsız. (…) Erdoğan’ın büyük, dönüştürücü bir lider olarak hatırlanma potansiyeli vardı, muhtemelen hâlâ var. Ama Aydın’ın oryantalizm ithamı, meşru eleştirileri saptırmak amacıyla öne sürülen yabancı komplo iddiaları zincirinin son halkası.”Champion haklı. Hükümetin, bugünlerde en dürüst ve isabetli eleştirilerin ‘olağan zanlılardan’ -kadim ideolojik karşıtlarından- değil de, uzun zaman iktidar partisini desteklemişlerden geldiğini fark edememesi ya da fark etmek istememesi, Türkiye ve Türk demokrasisi için bir trajedi. Bir süredir, yabancı muhabirlerin kendi ülkelerinin yeterince bilgi sahibi olmayan izleyicilerine Türkiye’nin dengeli bir portresini sunma çabası ile giderek artan sayıda muhafazakârın, geçmişte AKP’ye oy vermelerine rağmen, reformcu devinimin kaybedilmesinden ve otoriter eğilimlerin yükselmesinden duyduğu üzüntünün çakıştığı analizlere tanık oluyoruz. Champion’ın isabetli şekilde gözlemlediği gibi, Erdoğan’ın iktidarına en büyük meydan okuma, Batılı haber kuruluşlarından değil, sayıları giderek artan, hayal kırıklığına uğramış eski destekçilerinden ve kendi partisinin bazı kurucu üyelerinden geliyor.Erdoğan hükümetine yönelik hâlihazırdaki eleştirilerin çoğunun oryantalist zihniyetten değil de hayal kırıklığından kaynaklandığı savını kanıtlamak istercesine, geçende New York Review of Books, İran, Türkiye ve Kürtlerle ilgili bir dizi kitap yazmış Britanyalı gazeteci Christopher de Bellaigue’nin bir makalesini yayımladı. De Bellaigue, AKP hükümetlerinin 2000’lerde devreye soktuğu demokratik reformların pek çoğuna -ordunun siyasi yetkisinin elinden alınması dâhil- takdirlerini sunuyor. Hâlâ pek çok sorun olmasına rağmen, Kürtlerin başına gelen en iyi Türk başbakanının Erdoğan olduğunun altını çiziyor. Aynı zamanda Türkiye’yi ele geçirmekte olan Başbakan’ın “kindar otoriterliğini” sert şekilde eleştiriyor. Kapanış paragrafında, çoğu eski Erdoğan destekçisinin ruh halini manidar biçimde özetliyor: “Kendisiyle hemfikir olmayanlarla kavgaya tutuşarak, (…) ülkesini çalkantılı bir döneme mahkûm ederken, Müslüman âleminin yol gösterici demokratı olarak sahip olduğu şöhreti de bizzat dinamitliyor.”
Geçen hafta yabancı bir gazeteci ile Türkiye Başbakanı’nın bir danışmanı arasındaki karşılıklı suçlamalar, bu ülkede neyin yanlış gittiğinin ve niye hem içeride hem dışarıda artan sayıda insanın bundan endişelendiğinin mükemmel bir gösterisiydi.Tartışma, Erdoğan’ın ekibinde iç politika ve kamuoyu yoklamalarından sorumlu Ertan Aydın’ın, Batılı gazetecileri “medya oryantalizmiyle” suçlamasıyla başladı. Aydın, genelde Amerikalı ve Avrupalı muhabirler ile analistlerin, kendi deyişiyle “dindar Müslümanların değerlerini liberal çok partili sistemin standartları ile asla uzlaştıramayacağını varsaydığını, bu yüzden muhafazakâr bir partinin modern Türk tarihinde diğer tüm partilerden daha fazla demokratik reform gerçekleştirdiği son 10 yıllık Türk siyasi deneyimini kavrayamadığını ve inkâr ettiğini” söyledi. Aydın’a göre, yabancıların bu önyargısı, üst üste yedi seçim kaybettikten sonra hüsrana uğrayıp çaresizliğe kapılan Türk entelektüeller tarafından destekleniyor ve besleniyor.Aydın’ın sert üsluplu ithamında adını andığı gazetecilerden biri, Bloomberg View’un yazı kurulu mensubu Marc Champion’dı, kendisi, bir ay önce Erdoğan ile ilgili eleştirel bir makale kaleme almış, Başbakan’ı devlet gücünü kişiselleştirmek ve toplumsal çatışmayı teşvik etmekle suçlamıştı. Aydın’ın saldırısına hemen tepki veren Champion, Türkiye’den haber geçen pek çok Batılı gazeteci gibi, uzun yıllardır, Erdoğan ile hükümetini laik Türklerin “paranoyak” şüphelerine karşı savunduğunu ve 2002’de AKP iktidara geldiğinden beri Türk demokrasisi ve yurttaşlık haklarındaki düzelmeyi övdüğünü vurguladı. Ama şuna dikkat çekti: “Şu sıralar pek övgü alamıyorsanız, birkaç yıldır liberal reformların durmasındandır. Basın özgürlüğü gibi alanlarda geriye gidildi. Ve bizim, bir yandan, mesela, Erdoğan’ın Kürt ayrılıkçılarla barış çabalarını alkışlamaya devam ederken, diğer yandan pek çok gözlemcinin, en çok da Türkiye içindekilerin, kendisinin büyüklük şansını çöpe atmasını izlemekten duyduğu hayal kırıklığını haberleştirmememiz imkânsız. (…) Erdoğan’ın büyük, dönüştürücü bir lider olarak hatırlanma potansiyeli vardı, muhtemelen hâlâ var. Ama Aydın’ın oryantalizm ithamı, meşru eleştirileri saptırmak amacıyla öne sürülen yabancı komplo iddiaları zincirinin son halkası.”Champion haklı. Hükümetin, bugünlerde en dürüst ve isabetli eleştirilerin ‘olağan zanlılardan’ -kadim ideolojik karşıtlarından- değil de, uzun zaman iktidar partisini desteklemişlerden geldiğini fark edememesi ya da fark etmek istememesi, Türkiye ve Türk demokrasisi için bir trajedi. Bir süredir, yabancı muhabirlerin kendi ülkelerinin yeterince bilgi sahibi olmayan izleyicilerine Türkiye’nin dengeli bir portresini sunma çabası ile giderek artan sayıda muhafazakârın, geçmişte AKP’ye oy vermelerine rağmen, reformcu devinimin kaybedilmesinden ve otoriter eğilimlerin yükselmesinden duyduğu üzüntünün çakıştığı analizlere tanık oluyoruz. Champion’ın isabetli şekilde gözlemlediği gibi, Erdoğan’ın iktidarına en büyük meydan okuma, Batılı haber kuruluşlarından değil, sayıları giderek artan, hayal kırıklığına uğramış eski destekçilerinden ve kendi partisinin bazı kurucu üyelerinden geliyor.Erdoğan hükümetine yönelik hâlihazırdaki eleştirilerin çoğunun oryantalist zihniyetten değil de hayal kırıklığından kaynaklandığı savını kanıtlamak istercesine, geçende New York Review of Books, İran, Türkiye ve Kürtlerle ilgili bir dizi kitap yazmış Britanyalı gazeteci Christopher de Bellaigue’nin bir makalesini yayımladı. De Bellaigue, AKP hükümetlerinin 2000’lerde devreye soktuğu demokratik reformların pek çoğuna -ordunun siyasi yetkisinin elinden alınması dâhil- takdirlerini sunuyor. Hâlâ pek çok sorun olmasına rağmen, Kürtlerin başına gelen en iyi Türk başbakanının Erdoğan olduğunun altını çiziyor. Aynı zamanda Türkiye’yi ele geçirmekte olan Başbakan’ın “kindar otoriterliğini” sert şekilde eleştiriyor. Kapanış paragrafında, çoğu eski Erdoğan destekçisinin ruh halini manidar biçimde özetliyor: “Kendisiyle hemfikir olmayanlarla kavgaya tutuşarak, (…) ülkesini çalkantılı bir döneme mahkûm ederken, Müslüman âleminin yol gösterici demokratı olarak sahip olduğu şöhreti de bizzat dinamitliyor.”