Ben Fransız diliyle, 1947 yılı sonyazında, Kuzey Anadolu’da, bir ilçenin ortaokulunda tanıştım. Samsun İli’nin, Çarşamba ilçesi ortaokulunda! Fransızca öğretmenimin adını unutmadım ve burada saygıyla anıyorum: İhsan Bengü hanımefendi idi…Okul dışında babam özel ders de aldırdı bana iki yıl boyunca. Fransız dilini bana sevdiren, bu dilin bir şiir dili olduğunu ilk ondan öğrendiğim öğretmenim… Ortaokulda 3 yıl, daha sonra Kabataş Erkek Lisesi’nde 4 yıl, yabancı dil olarak Fransızca okudum. Fransız şiirini, ders kitaplarının dışında, daha yakından tanımak istemem, Kabataş Erkek Lisesi yıllarıdır. Kabataş Erkek Lisesi’ndeki Fransızca öğretmenlerimi, Sadullah Gür, Safinaz Şarman ve Münip Tunç’u burada saygıyla, minnetle anmak isterim… Varlık Dergisi’nin yayımladığı ilk kitapları, deyiş yerindeyse, sıcağı sıcağına izlemiş bir kuşaktanım. Orhan Veli Kanık’ın hazırladığı ‘Fransız Şiiri Antolojisi’, benim, Fransız şiiriyle daha yakından tanışmamın ilk evresidir. Siirt’te, 1951’in yaz aylarında, Baudelaire’in ‘L’Ennemi’ [Düşman] şiirini Ahmet Muhip Dıranas çevirisinden okuduğumda, ‘Les Fleurs du Mal’i edinmemiştim henüz;- İstanbul’a döndüğümde, ilk işim Sahaflar Çarşısı’na uğramak ve eski bir ‘Les Fleurs du Mal’ edinmek oldu. ‘Düşman’ı Fransızcasından okuyabiliyordum artık… Sonra Verlaine’i ve Apollinaire’i, Orhan Veli’nin ‘Fransız Şiiri Antolojisi’nin kılavuzluğunda, o kitaptaki Verlaine ve Apollinaire şiirlerinin Fransızcalarını bularak tanıdım: Verlaine’in Cahit Sıtkı Tarancı çevirisi ‘Gök Öyle Mavi’ şiirini, Apollinaire’in, Sabahattin Eyuboğlu ve Orhan Veli çevirisi ‘Ren Gecesi’ [La Nuit Rhenane] şiirini ve yine Apollinaire’in Sabahattin Eyuboğlu ve Necati Cumalı’nın çevirdiği ‘Marizbıll’ı… Valery’nin ‘La Production du Charme’ dediği sözdizimsel büyüyü hissettiren Baudelaire’in Suut Kemal Yetkin’in çevirdiği Spleen’lerinden ikincisine giriş dizesini! Dizenin Fransızcası, ‘J’ai plus de souvenirs que si j’avais mille ans’biçimindedir- ve Suut bey, bu dizeyi, ‘Sanki bin yaşındayım, o kadar hatıram var’diye çevirmiştir -ki Baudelaire’in bu dizesinin, başka bir sözdizimiyle çevrilirse asla verilemeyecek olan büyüsünü Türkçede yeniden ürettiğini düşünüyorum… ‘O kadar çok hatıram var ki, bin yaşındaymış gibiyim’ Ya da, ‘Bin yaşındayım sanki, hatıralarım o kadar çok’ biçimindeki ve başka sözdizimlerinin üretemeyeceği o ‘büyü üretimi’… Bu örnekleri vermem, şiirsel söylemin gramerinin, yani onun sözdağarı ile sözdiziminin inceliklerinin, Fransızcadan yapılan çeviri şiirlerde de görülebileceğini göstermek içindi. Tıpkı Yahya Kemal’in Lecomte de Lisle’in antik Yunan şairleri Teokritos, Bion, Moskhos’dan yaptığı çevirilerden yola çıkarak Nev-Yunanî, kendi deyişiyle, ‘beyaz bir lisan’ın şiirsel söylemini inşa etme girişiminde olduğu gibi…
Ben Fransız diliyle, 1947 yılı sonyazında, Kuzey Anadolu’da, bir ilçenin ortaokulunda tanıştım. Samsun İli’nin, Çarşamba ilçesi ortaokulunda! Fransızca öğretmenimin adını unutmadım ve burada saygıyla anıyorum: İhsan Bengü hanımefendi idi…Okul dışında babam özel ders de aldırdı bana iki yıl boyunca. Fransız dilini bana sevdiren, bu dilin bir şiir dili olduğunu ilk ondan öğrendiğim öğretmenim… Ortaokulda 3 yıl, daha sonra Kabataş Erkek Lisesi’nde 4 yıl, yabancı dil olarak Fransızca okudum. Fransız şiirini, ders kitaplarının dışında, daha yakından tanımak istemem, Kabataş Erkek Lisesi yıllarıdır. Kabataş Erkek Lisesi’ndeki Fransızca öğretmenlerimi, Sadullah Gür, Safinaz Şarman ve Münip Tunç’u burada saygıyla, minnetle anmak isterim… Varlık Dergisi’nin yayımladığı ilk kitapları, deyiş yerindeyse, sıcağı sıcağına izlemiş bir kuşaktanım. Orhan Veli Kanık’ın hazırladığı ‘Fransız Şiiri Antolojisi’, benim, Fransız şiiriyle daha yakından tanışmamın ilk evresidir. Siirt’te, 1951’in yaz aylarında, Baudelaire’in ‘L’Ennemi’ [Düşman] şiirini Ahmet Muhip Dıranas çevirisinden okuduğumda, ‘Les Fleurs du Mal’i edinmemiştim henüz;- İstanbul’a döndüğümde, ilk işim Sahaflar Çarşısı’na uğramak ve eski bir ‘Les Fleurs du Mal’ edinmek oldu. ‘Düşman’ı Fransızcasından okuyabiliyordum artık… Sonra Verlaine’i ve Apollinaire’i, Orhan Veli’nin ‘Fransız Şiiri Antolojisi’nin kılavuzluğunda, o kitaptaki Verlaine ve Apollinaire şiirlerinin Fransızcalarını bularak tanıdım: Verlaine’in Cahit Sıtkı Tarancı çevirisi ‘Gök Öyle Mavi’ şiirini, Apollinaire’in, Sabahattin Eyuboğlu ve Orhan Veli çevirisi ‘Ren Gecesi’ [La Nuit Rhenane] şiirini ve yine Apollinaire’in Sabahattin Eyuboğlu ve Necati Cumalı’nın çevirdiği ‘Marizbıll’ı… Valery’nin ‘La Production du Charme’ dediği sözdizimsel büyüyü hissettiren Baudelaire’in Suut Kemal Yetkin’in çevirdiği Spleen’lerinden ikincisine giriş dizesini! Dizenin Fransızcası, ‘J’ai plus de souvenirs que si j’avais mille ans’biçimindedir- ve Suut bey, bu dizeyi, ‘Sanki bin yaşındayım, o kadar hatıram var’diye çevirmiştir -ki Baudelaire’in bu dizesinin, başka bir sözdizimiyle çevrilirse asla verilemeyecek olan büyüsünü Türkçede yeniden ürettiğini düşünüyorum… ‘O kadar çok hatıram var ki, bin yaşındaymış gibiyim’ Ya da, ‘Bin yaşındayım sanki, hatıralarım o kadar çok’ biçimindeki ve başka sözdizimlerinin üretemeyeceği o ‘büyü üretimi’… Bu örnekleri vermem, şiirsel söylemin gramerinin, yani onun sözdağarı ile sözdiziminin inceliklerinin, Fransızcadan yapılan çeviri şiirlerde de görülebileceğini göstermek içindi. Tıpkı Yahya Kemal’in Lecomte de Lisle’in antik Yunan şairleri Teokritos, Bion, Moskhos’dan yaptığı çevirilerden yola çıkarak Nev-Yunanî, kendi deyişiyle, ‘beyaz bir lisan’ın şiirsel söylemini inşa etme girişiminde olduğu gibi…